4-SH Fenil, Boraksan ve Boroksin Gruplu Yeni Makrosiklik Boronatların Sentezi, Karakterizasyonu, Stereojenik ve Antibakteriyel Özellikleri

---

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Fen Fakültesi, Kimya Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2023

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Blessing Kusena Zvikomborero

Danışman: Selen Bilge Koçak

Özet:

Tez kapsamında, 4 adet salenH₂ tipi ligand (1a-1d) ve 8 adet orijinal makrosiklik boronat (bor kompleksi) (2a-2d ve 3a-3d) sentezlendi. Öncelikle salisilaldehitin MeOH’de 1,2-diaminoetan, 1,3-diaminopropan ve 1,4-diaminobütan ile etkileştirilmesinden salenH₂ ligandları (1a-1c) hazırlandı. Salisilaldehitin EtOH’de sistamin dihidroklorür ile tepkimesinden salenH₂ ligandı (1d) elde edildi. 4-Merkaptofenilboronik asit ve salenH₂ ligandları (1a-1d), boraksan grubuna (RB-O-BR) sahip makrosiklik boronatlar (dinükleer bor kompleksleri) (2a-2d)’yi elde etmek için toluende 2:1 sitokiyometride kondenzasyon tepkimesine sokuldu. Boroksin grubuna [(B-O-B)-(O2BPh)] sahip makrosiklik boronatlar (trinükleer bor kompleksleri) (3a-3d), borik asit/4-merkaptofenilboronik asit ile salenH₂ ligandları (1a-1d)’nin CH₃CN’de etkileştirilmesi ile sentezlendi. Dinükleer makrosiklik boronatlar (2a-2d) iki adet dört-koordineli bor atomuna sahipken, trinükleer makrosiklik boronatlar (3a-3d) iki adet dört-koordineli ve bir adet üç-koordineli bor atomu içermektedir. Bu tezde sentezlenen makrosiklik boronatlar, dört-koordineli iki bor atomunu birbirine bağlayan oksijen atomlu merkezi 7- (2a ve 3a), 8- (2b ve 3b), 9- (2c ve 3c) ve 11- (2d ve 3d) üyeli bir heterohalka içermektedir. Dört-koordineli olmasından dolayı iki bor atomu, diastereomerlerin oluşumuna götüren stereojenik merkezlerdir. Makrosiklik boronat (2 ve 3)’ün yapısı; MS, FTIR, bir-boyutlu (1D) ve iki-boyutlu (2D) NMR yöntemleri ile aydınlatıldı. Makrosiklik boronatlar (2 ve 3)’ün CD ve UV spektrumları kaydedildi ve NMR ve CD spektrumlarının birlikte değerlendirilmesi ile stereojenik özellikleri incelendi. Buna göre dinükleer makrosiklik boronatlar (2a ve 2d)’nin diastereomer karışımı içerdiği diğer boronatların ise diastereomerlerden sadece birisini içerdiği belirlendi. Dinükleer (2) ve trinükleer (3) makrosiklik boronatların anti-bakteriyel aktivitesi, iki adet bakteriye [Escherichia coli (ATCC 35218) ve Staphylococcus aureus (MRSA)] karşı incelendi. Dinükleer makrosiklik (2a ve 2c)’nin Staphylococcus aureus üzerinde anti-bakteriyel etkiye sahip olduğu görüldü.