Milletlerarası Ticarî Tahkimde Tahkim Yerinin Tayini ve Tahkim Sürecindeki Etkisi


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2025

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: BURCU YARDIM

Danışman: Rifat Erten

Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu

Özet:

Milletlerarası ticaretten kaynaklanan uyuşmazlıkların çözümünde tahkim, devlet yargısına nazaran taşıdığı önemli avantajlar sayesinde âdeta olağan usûl hâline gelmiştir. Tahkim yargılamasının temeli, tahkim anlaşmasına dayanmaktadır. Milletlerarası ticarî tahkime hâkim olan irade muhtariyeti ilkesi çerçevesinde taraflar, aralarındaki hukukî ilişkinin ve/veya uyuşmazlığın niteliğine göre, tahkim yeri de dâhil olmak üzere tahkim sürecine ilişkin pek çok hususu kararlaştırma imkânına sahiptir. Milletlerarası ticarî tahkim uygulaması, tahkim anlaşmalarında çoğunlukla tahkim yeri seçimine yer verildiğini göstermektedir. Bununla beraber, tahkim anlaşmalarını hazırlayanların iradelerini yansıtacak doğru kavramı her zaman isabetli biçimde seçememesi ilerleyen süreçte uyuşmazlığa zemin hazırlayabilmektedir. Taraflarca doğrudan seçilmemiş ise tahkim yerinin tayini çoğunlukla tahkim kurumu veya hakemler tarafından yapılmaktadır. İstisnaî bazı hâllerde ise tahkim yerinin tayini için devlet mahkemeleri bir rol üstlenebilmektedir. Bu çalışmada "tahkim yeri" kavramından ne anlaşılması gerektiği, tahkim yargılaması ile millî bir hukuk düzeni arasında bağlantı kuran ve esasen hukukî bir nitelik arz eden bu yerin tahkim sürecindeki etkisi, milletlerarası ticarî tahkime yönelik bazı metinlerde düzenleniş biçimi ve tahkim yerinin tayini meseleleri incelenmeye çalışılmıştır.