Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Temel İslam Bilimleri, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2016
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: HATİCE GÖRMEZ
Danışman: Mehmet Akif Koç
Özet:
Bu çalışmada Kur'an'ın anlatım üslubu ve ikili anlatım sistemi
incelenmekte, terġīb ve terhīb metodunun bu üslup içindeki yeri ve önemi
üzerinde durulmaktadır. Bu bağlamda bazı temel sorular araştırmanın
hareket noktası olarak önem arz etmektedir. Bunlar; (1) Kur'an-ı Kerim
gönderildiği toplumun lisanı olan Arapça ile gelmiş olsa dahi kendine
özgü ifade biçimi var mıdır? (2) Bir hakikati, bir gerçekliği daha
açıklayıcı olması için zıttı ile ele alma, yani ikili anlatım sistemi
Kur'an-ı Kerim'de nasıl yer almaktadır? (3) Terġīb ve terhīb metodu
Allah ve dolayısıyla Kur'an-ı Kerim için ne derece söz konusu olabilir?
(4) Terġīb ve terhīb üslubunun İslam kültüründe yaygın olarak
kullanıldığı alanlar hangileridir? (5) Tüm bunları ortaya çıkarmak
Kur'an'ı anlama ve yorumlamada nasıl bir katkı sağlayabilir? Tez giriş
ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümü araştırmanın konusunu,
yöntemini, kaynaklarını, ilgili literatürü ve Kur'an araştırmaları
içerisinde bu çalışmanın önemini açıklamaktadır. Araştırmanın birinci
bölümü Kur'an'ın anlatım üslubu ve ikili anlatım sistemine ilişkin
kavramsal bir çerçeve sunmaktadır. Burada yer verilen edebi formlar,
İlahi hitabın kendine has bir üsluba, muhatabını kuşatan anlaşılır bir
dile kavuşmasına katkı sağlamıştır. İkinci bölümde Kur'an-ı Kerim'de
terġīb ve terhīb yöntemi genişçe ele alınmakta, başta terġīb ve terhibin
klasik sözlüklerde nasıl yer aldığı ve ıstılahlaşma süreci konu
edinmektedir. Daha sonra Kur'an'da terġīb ve terhibin temel ilkeleri,
sınırlılığı, kullandığı anlatım vasıtaları ve muhataplarına yer
verilmektedir. Terġīb ve terhīb ayetlerinin Kur'an'ın ana konuları
çerçevesinde değerlendirilmesi bu bölümün son mevzuudur. Araştırmanın
üçüncü bölümünde terġīb ve terhīb üslubunun İslam kültüründe yaygın
olarak kullanıldığı irşad, İslam sanat eserleri ve edebiyata yansımaları
üzerinde kısaca durulmaktadır. Kur'an'da terġīb ve terhīb metodunun
tetkik edilmesi ve değerlendirilmesi Kur'an'ın anlatım üslubuna ilişkin
kapalı kalan önemli bir noktanın aydınlatılmasına ve Kur'an'la insan
arasındaki ilişkinin daha doğru bir zemine taşınmasına mütevazı bir
katkı sunmuş olması temennimizdir. Anahtar Kelimeler: Kur'an Dili, Beşer
Dili, Kültür, Anlatım Üslubu, İkili Anlatım, Terġīb ve Terhīb