Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: SELİM AYDIN
Danışman: ÜÇLER BULDUK
Özet:Bizzat Emir Timur'un oluşturduğu ve önem verdiği Mirzalık Kurumu, hanedanın siyasi birliğini ve imparatorluğun genişlemesini sağlayamadı ise de, bu kurumda eğitim gören Mirzaların birçoğu sanatsal kültürel ve entelektüel faaliyetleri bakımından adeta yaşadıkları devirin Eflatunları olmuş ve nihayetinde batılıların gıpta ile baktıkları Doğu Rönesans'ının temellerini atmışlardır. Mirzalar ve Emirler, Emir Timur'un veliaht olarak göstermiş olduğu Mirza Pir Muhammed'e itaat etmediler. Böylelikle siyasi istikrarsızlık belli bir süre hüküm sürmüş ve Halil Sultanın kısa süren saltanat macerasından sonra 1409 yılında Mirza Şahruh devri başlamış ve yaklaşık 38 sene asayiş ve sükûnet içerisinde devleti yönetmiştir. Mirza Şahruh, Emir Timur'dan geriye kalan imparatorluk sınırlarını genişletemediyse de, babasından kalan mirası muhafaza edebilmiştir. Mirza Şahruh devri Emir Timur'un devrine nispeten daha barışçıl geçmiş ve bu olumlu koşullar neticesinde mirzaların katkıları ile birçok ilmi ve sanatsal faaliyetler ortaya çıkmıştır. Mirza Şahruh'un ölümünün ardından yeniden patlak veren veraset sistemi, Timurlu hanedanı için adeta ikinci bir fetret devrini yaşatmış ve iktidar bu hanedan fertleri arasında yeniden paylaşılamamıştır. Saltanat mücadelesini kazanan Uluğ Bey'in de saltanat güneşinin sönmesinden sonra, kısa süren hükümdarlar silsilesi siyasi birliği tesis edememiştir Nihayet Mirza Ebû Said'in döneminde siyasi birlik kısmı olarak sağlanmış ve Timurlu toprakları Mâverâünnehr - Horasan olmak üzere yeniden tek otorite altına girmiştir. Ebû Said 18 sene boyuncu idareyi elinde barındırmış, daha evvelden olduğu gibi Doğu Azerbaycan bölgesindeki topraklara yeniden hak iddia eder konuma yükselmiştir. Fakat Ebû Said'in 1469 yılında Akkoyunlular ile giriştiği savaş hüsran ile neticelenmiş ve kendisi de öldürülmüştür. Ebû Sait'ten sonra Herat'a hâkim olan Hüseyin Baykara, kısmi olarak daha küçük bir sahada hâkimiyetini tesis etmiş ve yaklaşık 38 sene boyunca Herat'ı elinde bulunduran son Timurlu hükümdarı olmuştur. Onun saltanatı zamanında Horasan halkı daha refah ve savaştan uzak olarak ilme, sanata ve edebiyata yönelmiştir. Dolayısıyla refah seviyesinin yükseldiği bir dönemde, halkın ve ordunun savaşacak takati kalmamış ve kuzeyden gelen daha savaşçı bir halk olan Özbeklere yenilerek tarih sahnesinden, yaklaşık 136 yıl süren saltanatın ardından, silinmişlerdir. Fakat bundan sonra Timurlu hanedanlığı Miranşah'ın kolundan gelen Mirza Babür ile Kabil'den Hindistan'a kadar uzanan bölgelerde saltanatını devam ettirmeyi başarmıştır. The Mirzalık institution which established by Emir Timur did not create political unity and expansion of Empire, but many of Mirzas who had been trained in this institution had become Aflaton of their time in art, cultural, and intellectual activities and finally they established milestone of Renaissance of East. This has the westerners regarded with envy. Mirza's and Emir's did not obey Emir Timur's appointment of Mirza Pir Mohammad as Crown Prince. So for sometime political unrest has erupted and after year 1409 Sultanate of Halil Sultan's short reign Mirza Shahruh reign started and governed around 38 years with welfare and stability. Mirza Shahruh could not expand Empire remained from Emir Temur but he could succeed to protect the Empire inherited from his father. Mirza Shahruh's reign passed peacefully and in result with help of Mirzas most scientific and industrial activites came to existence. After death of Mirza Shahruh system of inheritence among Timur family members and created second round of anarchism and conflict in sharing of power. After the sun sets shortly in Sultanate of Ulug Bey series of governers political unity did not establish. Finally during reign of Mirza Ebû Said political unity has come into existence and Timur's soils Mâverâünnehr -Horasan came under one authority. Ebû Said ruled for 18 years and then claimed over East Azerbayjan region. Ebû Said was killed in result of battle with Akkoyunians in the year 1469. And after Ebû Said Herat's ruler Huseyin Baykara has ruled for 38 years a small region who has been the last ruler of Timur Empire. In his sultanate people of Horasan had lived in welfare and away from war and became interested science, industry and literature. And when welfare level increased but people's and military's power did not remain to fight so the lost the war to Ozbek worriers who came from north and after 136 years of sultanate were omitted from scene. But after that, the Timurid dynasty managed to continue his reign in the regions stretching from Kabul to India with Mirza Babür from the arm of Miranşah.