Kamu sektöründe örgütsel sinizm ve üretkenlik karşıtı iş davranışlarının incelenmesi


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: TOLGA BAL

Danışman: NÜKHET MÜGE KART

Özet:

Küreselleşmenin ve teknolojik ilerlemenin sonucu olarak kendi alanında tekel olan kamu örgütleri dahi, dünyadaki gelişime paralel olarak geleneksel kamu yönetimi anlayışından vazgeçerek; vatandaş odaklılık, şeffaflık, hesap verebilirlik, verimlilik ve etkinlik çalışma ilkelerini benimsemişlerdir. Türkiye'de 2006 yılından çıkarılan ve 2008 yılından itibaren uygulanmaya başlayan 5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu ile bu ilkeler doğrultusunda hizmet etmek zorunlu hale gelmiştir. Kamu örgütleri bu ilkeler doğrultusunda hizmet verirken, başarılı olabilmek ve varlıklarını devam ettirebilmek için bu değişimi içselleştirmeye çalışmaktadır. İçsel ve dışsal olarak her daim etkileşimde olan bu örgütlerin de tıpkı bireyler gibi karakterlerini tanımlamaya yardımcı olan kendine has birtakım normları, değerleri ve tutumları bulunmaktadır. Bu kapsamda örgütsel sinizm, örgütsel destek, üretkenlik karşıtı iş davranışları (ÜKİD) kavramlarının önemi başta örgütsel davranış, insan kaynakları yönetimi ve işletme alanında her geçen gün önemi artmakta ve günümüzde çalışanların tutumunu belirlemeyi sağlayan bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu tezde; kamu sektöründe algılanan örgütsel destek, örgütsel sinizm ile üretkenlik karşıtı iş davranışları düzeyleri arasındaki ilişkiler, bunların birbirleri arasındaki ilişkiler ile örgütsel sinizmin algılanan örgütsel destek öncülü hesaba katılarak üretkenlik karşıtı iş davranışlarını yordamasındaki aracılık rolü incelenmiştir. Bu bağlamda Türkiye'de konuyla ilgili yapılan ilk çalışmadır. Araştırma sonucunda, kamu görevlilerinin örgütsel destek ve sinizm algıları ile gösterdikleri üretkenlik karşıtı iş davranışlarının demografik özelliklere göre farklılaştığı saptanmıştır. Yapılan korelasyon ve regresyon analizleri sonucunda, kamu görevlilerinin örgütsel destek ve sinizm düzeylerinin üretkenlik karşıtı iş davranışlarını yordadığı ve yapısal eşitlik modeli vasıtasıyla ise algılanan örgütsel desteğin üretkenlik karşıtı iş davranışlarını yordarken örgütsel sinizmin kısmi aracılık rolünün olduğu tespit edilmiştir. Bu araştırmanın sonuçları kamu örgütlerinin; ÜKİD'i azaltmak ve/veya ortadan kaldırmak için örgütsel desteği arttıracak ve örgütsel sinizmi azaltacak önlemler almaları gerektiğini göstermektedir. Bu bağlamda örgütlerde; etik iklimin yaratılması, ödüllerin dağıtımında ve yönetimde adil olunması, çalışanların cesaretlendirilmesi, liyakat sisteminin etkin çalıştırılması, çalışanlara niteliğine göre işler verilmesi, takım desteği ve iş tatmini sağlanması gerekmektedir. Aksi takdirde örgütsel sinizm ve ÜKİD oraya çıkacak hatta süreç çalışanların işten ayrılmaları ile sonuçlanabilecektir. Bu durum ise örgütlerin insan kaynağı bağlamında yaptıkları yatırımın yok olması anlamına gelmektedir. Anahtar Kelimeler: Algılanan Örgütsel Destek, Örgütsel Sinizm, Üretkenlik Karşıtı İş Davranışları, Yapısal Eşitlik Modeli, Kamu Çalışanları. Even public organizations, monopolized in their field have abandoned the traditional understanding of public administration in parallel with world development and have adopted the principles of citizenship, transparency, accountability, efficiency and effectiveness as a result of globalization and technological progress. It has become mandatory to serve in accordance with those cited principles which are on Law No. 5018, named Public Financial Management and Control Law that introduced in 2006 and began to be implemented in Turkey since 2008. While public organizations serve in line with these principles, they try to internalize this change in order to be successful and to sustain their existence. These organizations, which interact internally and externally at all times, have their own specific norms, values and attitudes that help to define their character as individuals (poeple). In this context, the importance of organizational cynicism, organizational support, counter productive work behaviors (CPWB) concepts have been increasing day by day in the field of organizational behavior, human resources management and nowadays it has became an issue that determines the attitude of employees. In this thesis these are examined that the relationship between perceived organizational support, organizational cynicism and CPWB in the public sector, their relationship (interrelations) with each other and the mediation role of organizational cynicism in predicting CPWB by considering the perceived organizational support premise. In this regard, it is the first study on this subject in Turkey. As a result of the research, it has been determined that organizational support and cynicism perceptions of civil servants and their CPBW differ according to the demographic characteristics. In consequence of the correlation and regression analyzes, it was determined that organizational support and cynicism agg. levels of civil servants predicted CPWB. And it is also seen by the structural equality model (SEM) that organizational cynicism has partial mediation role on predicting CPWB by considering the perceived organizational support premise The results of this research indicates that should take measures to increase organizational support and reduce organizational cynicism in order to reduce and/or eliminate the CPWB. In this context, these are need to be improved or established in organizations that creation of an ethical climate, fair distribution of prizes, fair management, encouragement of employees, effective execution of the merit system, providing employees with jobs according to their qualifications, team support and job satisfaction. Otherwise, organizational cynicism and CPWB will come up there, and the process may result in employees leaving their jobs which means that to disappear investment of organizations in terms of human resources. Key Words: Perceived Organizational Support, Organizational Cynicism, Counter Productive Work Behaviors (CPWB), Structural Equation Mode (SEM)l, Civil Servants