Türkçede yalvarma kipliği ve işaretleyicileri


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: ŞERİFE TÜRK

Danışman: PAŞA YAVUZARSLAN

Özet:

Bu çalışmanın amacı Türkçede yalvarma kipliğinin varlığını ve işaretleyicilerini ortaya koymaktır. Bulgular ortaya konulurken Aslan Demir (2008)'in isteme kipliği modeli üzerinden yola çıkılmıştır. Yalvarma kipliğinin zaman ve kişi kategorileri ile olan ilişkisi de değerlendirilmiştir. Ayrıca isteme kipliğinin diğer alt ifade alanları olan emir, istek ve ricanın yalvarma kipliğiyle kesiştiği ve ayrıldığı noktaları üzerinde durulmuş; böylelikle isteme ifade alanı içinde yalvarma kipliğinin semantik çerçevesi çizilerek dil düzlemine nasıl yansıdığı belirlenmiştir. Dolayısıyla bu çalışmada; yalvarma kipliğinin parametreleri, gereklilikleri, sınırlılıkları ortaya konularak kiplik bir ifade alanı olarak varlığını tespit etmek amaçlanmıştır. Yalvarma kipliği işaretleyicileri bağlam içinde incelenerek gösterilmiştir. Kiplik, yazılı metinlerde daha çok diyaloglarda ortaya çıktığı için alınan örnekler diyaloglardan seçilmeye özen gösterilmiştir. İşaretleyiciler belirlenirken çalışmanın yöntemi gereği yazılı eserlerden yararlanılmış, dolayısıyla dilsel işaretleyiciler belirlenmiştir; bürünsel işaretleyicilere yer verilmemiştir. İşaretleyiciler işaretleme yoluna göre alt başlıklara ayrılmıştır. Anahtar sözcükler: Kiplik, yalvarma kipliği, isteme, kiplik işaretleyiciler. The aim of this study is to demonstrate the existence of Turkey and the Turkish marker of the begging modality. While presenting the findings, Aslan Demir (2008) 's moderation model was set out. The relationship between begging modality and tense and person categories was also evaluated. In addition, the other sub-expression areas of the order, volition and request modality with the begging modality and the points where the intersection was separated; thus, the semantic frame of the begging modality within the expression field of the claim was determined and reflected on the language plane. Therefore, in this study; it was aimed to determine its existence as a mode of expression by introducing the parameters and requirements and limitations of the begging modality. Begging modality markers are shown by examining them in context. Since modality appeared in dialogues rather than written texts, care was taken to select examples from dialogues. In determining markers, written works were used in accordance with the method of the study, thus linguistic markers were determined; there are no prosodic markers. The markers are ubheaded according to the marking path. Key Words: Modality, begging modality, request, modality markers