Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: AHMET DUMAN
Danışman: SEYFETTİN ERŞAHİN
Özet:Bu çalışmada Osmanlı dönemi siyer müelliflerinden Hüseyin b. Muhammed ed-Diyarbekrî'nin hayatı, eserleri ve tarih yazıcılığı ele alınmıştır. Siyer yazıcılığının tarihsel seyri ile dönemin siyasi, sosyal ve kültürel durumuna değinilmiştir. Çalışma giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında çalışmanın amacı, metodu ve kaynakları ile dönemin siyasi, sosyal ve kültürel açıdan incelenmesi yer almaktadır. Birinci bölümde Diyarbekrî'nin hayatı ve eserleri ele alınmıştır. Doğumu, Ailesi, tahsili ile yerine getirdiği Mekke ve Medine Kadılığı Mekke Şeyhülharemliği ve Süleymaniye Müderrisliği gibi resmi görevlerine değinilmiştir. Eserleri hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde ise Diyarbekrî'nin siyer kitabı olarak telif ettiği Târîhu'l-hamîs özelinde tarihçiliği hakkında tespitler ortaya konmuştur. Ayrıca eserin muhteva, metot ve kaynak açısından detaylı incelemesi yapılmıştır. Diyarbekrî'nin siyer ilmine katkısı ve eserin tarihi kaynak olarak değeri hakkında tespitlerde bulunulmuştur. Sonuç bölümünde ise çalışmamızdan elde ettiğimiz tespitler yer almaktadır. Diyarbekrî'nin hakkında bilgi bulunan Mühimme defterlerinde yer alan hükümleri ve Târîhu'l-hamîs'in el yazmalarından bazı örnekler de tezin sonunda verilmiştir. In this dissertation, Hussain b. Muḥammad al- Diyarbakrî, one of the sīra authors in the Ottoman Period, is handled in the framework of his life, works and historiography. Besides, historical panorama of the sīra historiography and the political, social and cultural conditions of the period are briefly touched. This dissertation consist of an introduction and the two chapters. The introduction contains the purpose of this study, its method and sources as well as the analysis of the period with regard to its political, social and cultural dimensions. The first chapter is about the life and works of Diyarbakrî. After his birth, family life and education, the official positions hold by the historiographer such as Qāḍī of Mecca and Medina, Skhaikh al-haram of Mecca and Mudarris for Sulaymaniyya Madrasa are touched on this chapter. In the second chapter, historiography of Diyarbakrî is analyzed in the framework of his sīra book, Taʾrīk̲h̲. Besides, its content, method and sources are analysed. In this framework, Diyarbakri's contribution to the science of sīra and the value of his works as sources of history are evaluated. The results of this study are included in conclusion. At the end of the dissertation, the judgements which was contained in Mühimme Defterleri and samples of manuscripts of Taʾrīk̲h̲ al-khamîs are presented.