Neoliberal çağda işçi sınıfının konumu ve sınıf hareketi: 4/C ve TEKEL direnişi örneği


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2012

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: SERAY KUMLU

Danışman: ÖMER AYKUT ÇELEBİ

Özet:

ÖZET Tekel’in özelle tirilmesi sonucu i siz kalan ve Devlet Memurlar Kanunu’nun 4/C maddesine göre istihdam edilmesi gündeme gelen Tekel i çileri bu güvencesiz çal ma biçimine kar ç km ve hükümetin geri ad m atmamas kar s nda Ankara’da 78 gün sürecek olan bir direni ba latm t r. 4/C uygulamas , hem ücretli eme i esnek ve güvencesiz çal maya iten neoliberal uyum politikalar n n bir tezahürü hem de devletin s n fsal karakterini ortaya ç karan bir düzenlemedir. Güvencesiz çal ma ko ullar n n bir araya getirdi i bu büyük i çi kitlesinin s n fsal içerikli eylemleri, toplumsal s n flar n geçerlili inin ve aç klay c l n n sorguland bir dönemde, akademik çal ma aç s ndan da ilgi çekici olmu tur. Bu çal mada, öncelikle, sosyal ve siyasal kuramda toplumsal s n flar etraf nda dönen birkaç önemli tart ma noktas ele al nm t r. Bu bölümün amac , s n flar n, kapitalist sistemin emek sermaye çeli kisi temelinde ve üretim ili kileri içinde olu an antagonistik ve tarihsel fenomenler oldu unu vurgulamak ve s n f ili kilerinin toplumsal de i imdeki rolünü ara t rmakt r. Devlet ve s n flarla ilgili tart ma, tezin ikinci bölümünde, neoliberalizme uyum sürecinde ücretli eme in geçirdi i dönü ümle devam ettirilmi tir. Devletin, 4/C gibi uygulamalarla hem kamusal istihdam çökertti i hem de ücretli eme i güvencesiz çal maya iterek s n f ili kilerinde aktif olarak yer ald vurgulanm t r. Herhangi bir ücret mücadelesi bile kapitalizmin ontolojik zemini aç s ndan yaln zca ücret mücadelesi olmakla s n rl de ilken, 4/C ile daha fazla görünürlük kazanan güvencesizlik e iliminin deneyimlenmesiyle kurulan s n fsall klar toplumsal mücadeleler içinde önemli bir ivme yaratabilmektedir ve siyasal momentin bu mücadelelerde kritik bir rolü vard r. Harekete siyasal karakterini veren eylerden en 161önemlileri, farkl inançlardan, etnisitelerden insanlar n bir araya gelerek d lama ve dü manl kla de il, farkl l klar d lamayan tan ma ve ortakl k pratikleriyle hareket edebilmi olmalar ve kad n i çilerin, iç içe geçmi olan cinsiyet ve s n f ili kilerini if a ederek, kendi yapabilirliklerini ve “dönü türme” iradelerini ortaya koymalar d r. Çe itli siyasal ve ideolojik etkilere aç k olan hareketin heterojenli i ve di er toplumsal muhalefet odaklar yla kurdu u ili ki siyasal iktidara yönelik en önemli tehdit olmu tur. Bu ba lamda, Tekel eylemi, hem eylem biçimlerinin özgünlü ü ve çe itlili iyle hem de siyasal iktidar kar s nda ortaya koydu u mücadele ve pazarl k gücüyle emek tarihinde özgül bir yere sahip olmu tur.ABSTRACT The workers, who became unemployed as a result of the privatization of Tekel, were forced to work in accordance with the article 4/C of the Civil Servants Law and they opposed to this forms of employment which meant working without social security rights; they launched a resistance which would last for 78 days in Ankara because the government did not step back. The implementation of the article 4/C, which forces wage labor to work for longer hours without social security rights, is a reflection of neoliberal harmonization policies and a regulation which reveals the denominational characteristics of the state. The denominational movement of a huge group of workers, who came together to resist against working conditions deprived of social security, is interesting for an academic research in a period when the validity and the explanatoriness of social classes are interrogated. In this study, some important discussion points about the social classes in social and political theories were examined primarily. The aim of this chapter is to emphasize that social classes are the antagonistic and historical phenomena constituted on the basis of a controversy between labor and capital of the capitalist system and within the production relationships and to search for the role of the relationships among classes within social changes. The discussion related to the state and social classes continued in the second chapter of the thesis explaining the transformation of wage labor in its harmonization process with neoliberalism. Also, it was emphasized that the government both destroyed the public employment and forced wage labor to work without social security rights and thus it gained an active role in relations among social classes. Despite the fact that any struggle against wages is not only limited to being a struggle against wages as for the ontological basis of capitalism, the denominationalism constituted experiencing the tendency of being deprived of social security, which becomes visible with the implementation of 4/C, can create a momentum and the political momentum has a critical role in these struggles. The most important factors shaping the political characteristic of the movement are that people of different ethnicities come together with no exclusion or hostility but with recognition of differences and a joint action and also, the women workers’ own capabilities and their will of conversion by disclosing their interpenetrated gender and class relations. The heterogeneity of the movement, which is open to various political and ideological effects, and the relation, which has been established with the opposition, have both been the most important threat to the government. In this context, Tekel movement has gained a specific place in the history of labor because of the originality and variety of the form of their resistance movement, and also due to the struggle and bargaining power against the political government.