Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2006
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: GÖKHAN GÜNAYDIN
Danışman: BİRGÜL AYMAN GÜLER
Özet:Türkiye’nin sosyo ekonomik yaşamında önemli yer tutan tarım sektörü, kapitalizmin değişen koşullarından önemli oranda etkilenmektedir. “Küresel çağ” olarak adlandırılan “yeni düzende” Dünya Ticaret Örgütü, Uluslararası Para Fonu, Dünya Bankası gibi küresel aktörler periferi için “genel politika yapıcı” konumlarını pekiştirirken; “müktesebatı üstlenme” meşruiyet temelinde Avrupa Birliği üzerinden ayrıntılı bir politika transferi gerçekleştirilmektedir. Ortak Tarım Politikası (OTP) Avrupa Topluluğu’nun ilk uluslarüstü politika alanı olarak belirlenmesinden bu yana, önemli oranda değişmiştir. Keynesgen Refah Devleti döneminde “daha fazla verim, daha fazla üretim, Topluluğu tarım ürünlerinde kendine yeter kılma ve tarım üreticisinin yaşam düzeyini diğer sosyal sınıfların düzeyine yaklaştırma” amaçları ile kurgulanan ve uzun yıllar boyunca çok büyük mali olanaklarla desteklenen sektör, kısa sürede hedeflerinin önemli bir bölümüne ulaşmıştır. Merkezi kapitalizmin 1980’lerle birlikte başlayan yeni dönemi, OTP’yi de değişime zorlamıştır. Artan üretim kapasitesinin oluşturduğu “stok sorunu” nun da tetiklediği süreçte OTP reformları neoliberal bir yapıya yönelmiş, daha az kamusal kaynak kullanan, piyasacı, üretimi tahrik eden politikaları zaman içinde ortadan kaldıran bir tarım politikasının temelleri atılmıştır. Rekabetçilik, girişimcilik, müşteri (tüketici) memnuniyeti, yetki ikamesi (subsidiarite), katılımcılık, yönetişim, çevreye saygı, kaliteyi hedefleme, hayvan refahı ve bitki sağlığına özen, kırsal kalkınmanın desteklenmesi gibi yaklaşımlar neoliberal OTP reformlarının meşruiyet temelleri olarak tanıtılmıştır. Tarım ve genişleme, Avrupa Birliği’nin her zaman birlikte ele aldığı konular olmuştur. Bu bağlamda, Berlin duvarının yıkılmasının ardından ortaya çıkan “yeni koşullarda”, genişlemenin merkezi Avrupa’ya olan maliyetini indirgeme kaygısı da, OTP’nin gerçek reform kaynağı olarak not edilmelidir. Türkiye’nin tam üyelik koşullarında Ortak Tarım Politikası müktesebatını üstlenmesi; AB’nin o tarihteki üye ülkelerine yönelik tüm ticaret sınırlamalarının kaldırılması yanında, diğer ülkelere yönelik olarak AB Ortak Gümrük Tarifesi’ne geçilmesi sonucunu doğuracaktır. 415 Bizzat AB’nin, Türkiye’nin üyeliğine yönelik olarak hazırladığı “Etki Değerlendirme Raporu”nda, verili koşullarda ve olası bir üyelikte Türkiye’nin bitkisel ve hayvansal üretim deseninin çok küçük bir bölümünde AB’ye karşı rekabetçi olabileceği belirtİlmektedir. Buna göre, üyeliğin ilk etkileri, AB’ye karşı tarım ürünleri ticaretinde dışsatımın azalması ve dışalımın artması şeklinde sonuç doğuracaktır. Yine bu bağlamda olmak üzere, yapılan hesaplamalar, OTP uygulamaları için harcanması gereken kaynak düzeyinin ancak 1/6’sının Türkiye’de kullanılabildiğini göstermektedir. Türkiye’de tarım sektörü, özellikle 2000’li yıllarda uygulanan IMF ve Dünya Bankası odaklı ortodoks mali politikalarla sosyo – ekonomik yönden önemli oranda güç yitirmiştir. İç ticaret hadlerinin hızla tarım aleyhine geliştiği süreçte yerel üretim yapıları kırılmış, tarımsal dışalım miktar ve tutar olarak artmış, kırsal yoksulluk yükselmiş ve bu sürecin “doğal” bir sonucu olarak son bir yılda bir milyonu aşkın insan köylerini terk ederek kentlerin varoşlarına yönelmiştir. Yatırımcı ve kalkınmacı bir tarım politikası temelinde yükselmeyen, AB’nin belirlediği zemin içerisinde kalarak Türkiye’nin kırsal kalkınma deneyim ve birikimini yok sayan bir “OTP müktesebatını transfer” süreci; adaylık, özel statülü üyelik, tam üyelik dönem ve seçeneklerinin tümünde, Türkiye’nin tarım sektörünün sosyal ve ekonomik yapısı üzerinde yıkıcı sonuçlar üretmeye adaydır.AbstractThe agricultural sector which takes an important place in Turkey’s socio-economic life is being effected seriously by the changing circumstances of the capitalism. In this “new order” called the “global era”, while the global actors such as IMF, WTO and WB reinforce their status as the policy makers for the periferies, a detailed political transfer is made via the EU on the legitimacy basis by “adopting the acquis”. The Common Agricultural Policy (CAP) has remarqably changed since it has been defined as the first EU’s supra-national policy. The sector, which has been fictioned with the aims of “more yield- more production, to make the community self-sufficient and to raise the level of life of the producers to a certain level closer to other social classes” and that has been supported with big financial opportunities, has realized an important part of its aims during the Keynes Prosperity State. The new era of the central capitalism which has started in 80ies, has forced the CAP for change. In this period which has also been challenged with the “question of stock”, the CAP reforms have been directed towards a neo-liberal structure which uses less public resources, market-oriented and that has created the basis of a policy that has lifted the policies which used to force for more production. The approaches such as the competition, enterpreuneurship, consumer (customer) satisfaction, subsidiarity, participation, governance, respect for environment, aiming quality, animal welfare, attention to plant health, supporting the rural development have been introduced as the basis of legitimacy of the CAP’s neo-liberal reforms. Agriculture and enlargement have always been two issues considered together by the EU. Therefore, the concern to reduce the costs of enlargement for the Central Europe, following the new conditions after the fall of the Berlin Wall, should be noted as the real source of the CAP’s reforms. Turkey’s adoption of the CAP regulation under the full membership conditions will result with the acceptance of the EU Common Custom’s tariff to other countries while lifting all the limitations against all EU countries of then. In EU’s own “Issues Arising from Turkey’s Membership Perspective Report”, under the conditions mentioned above and in case of possible membership, it is said that Turkey’s a 417 very small part of plant and animal production capacity will be competing against the EU. Therefore, the first effects of the membership will be more importation and less exportation from and to EU. Still under these circumstances, the accounts made, showed that only 1/6 of the cost level from the CAP implementations needed can be used for Turkey. The Agriculture Sector in Turkey, especially with the orthodox financial policies dictated by the IMF and WB, has lost a lot of power socio-economically. During the period in which the rapid developments of the internal commerce level against the agriculture, the structures for local production have been broken, agricultural exportation has raised as amount and cost, the rural poverty has raised, and as a natural result of this period, more than a million people left their villages and migrated to the suburbs of cities. A period of transferring the CAP acquis under all circumstances such as candidature, full membership, special statutes’ periods and options, which has not a basic policy on investment and development, which is limited within the basis defined by the EU and ignores Turkey’s experiences and knowledges on rural development, is a possibility to cause destructive results on Turkey’s agriculture sector and social and economic structures.