1990 sonrası Türk sinemasında sanat filmleri

---

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2005

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: ÇAĞLA KARABAĞ

Danışman: SEMİRE RUKEN ÖZTÜRK

Özet:

Bu çalışma sanat filmlerinin, 1960’lardan günümüze, özellikle de 1990 sonrası Türk sinemasında da var olduğu temel sayıltısı üzerine kurulmuştur. Sanatı tanımlamak, yüksek sanat/popüler sanat ayrımı yapmak ne kadar tartışmalı ise, sanat sinemasını tanımlamak ve onu popüler sinemadan ayırmak da o kadar tartışmalıdır. Genel–geçer bir tanıma ulaşıldığı iddia edilmemekle beraber, İtalyan Yeni Gerçekçiliğinden Fransız Yeni Dalgasına ve auteur yaklaşımına uzanan birtakım dönüm noktalarına bakılarak ve (geleneksel/tecimsel/klasik/popüler sinemadan) farklılık kavramı temel alınarak sanat sinemasından neyin anlaşıldığı çalışmanın ilk bölümünde ortaya konulmuştur. İkinci bölümde Yeşilçam’ın anlatısal ve yapısal özelliklerine, farklılaşma kavramı ışığında ‘Toplumsal Gerçekçilik’, ‘Ulusal Sinema Hareketi’ ve Yılmaz Güney’in Umut (1970) filmine yer verilmiş, Sevmek Zamanı Türk sinemasının ilk sanat filmi olarak nitelenmiş ve çözümlenmiştir. Son olarak Anayurt Oteli (1986) modernizm ve sanat sineması bağlamında değerlendirilmiştir. Üçüncü bölümünde, araştırma evreni olan Türk sinemasından örneklem alınan, Camdan Kalp (Fehmi Yaşar, 1990), Tabutta Rövaşata (Derviş Zaim, 1996), 9 (Ümit Ünal, 2001), Uzak (Nuri Bilge Ceylan, 2002) ve Bekleme Odası (Zeki Demirkubuz, 2003) isimli filmler çözümlenerek, bu filmleri diğerlerinden (popüler/tecimsel Türk filmlerinden) farklı kılan ve sanat filmi olarak nitelenmesini sağlayan özellikler ve ölçütler ayrıntılı biçimde ortaya konulmuştur. Türk sinemasına sanat filmi perspektifinden bakmak, Türk sinemasında sanat filmlerinin varlığını kanıtlamak, filmleri ayrıntılı biçimde inceleyerek neden sanat sineması çerçevesinde değerlendirilmeleri gerektiğini ortaya koymak, Türk sinemasındaki sanat filmlerin ortak özelliklerini ve farklılaşan yönlerini irdelemek amaçlanmıştır.