Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ERDEM İLİC
Danışman: OĞUZHAN TAŞ
Özet:Kapitalist ilişkiler ve örgütlenme modellerinde gerçekleştiği öne sürülen dönüşüm bağlamında uygulanan yeni denetim mekanikleri bu tezin konusudur. Konu çerçevesinde sanayi kapitalizminin emek süreçleri üzerinde uyguladığı denetim biçim, tür ve yöntemleri bir tarihsel art alan olarak incelenmiş, ardından yirminci yüzyılın son çeyreğinden itibaren batıda gerçekleşmeye başlayan dönüşümün kuramsal çerçevesi ağırlıklı olarak denetim toplumları, neoliberalizm, genel zekâ, post-fordizm savları ve kavramları özelinde tartışılmıştır. Bu kuramsal çerçeve, hem öznellik üretimi hem de örgütlenme modelleri bağlamında şirket olgusu üzerinde yoğunlaşır. Bu nedenle tartışma, bilişim ve Ar-Ge alanlarında faaliyet gösteren iki şirkette yapılan katılımlı gözlem ve görüşmelerden elde edilen bulgularla sınanmıştır. Ürün odaklı ve asamblajlar rejimine dayalı üretim ilişkileri ile çalışan şirketin bütün unvan ve kademeleri için homo economicus üreten bir mecra olduğu, kendisini ve mekânını bir arzu nesnesi olarak sunduğu ve çalışan emeğini görünmez kıldığı öne sürülmüştür. Şirketlerin kullandığı kurumsal kaynak planlama yazılımları ve bu yazılımlara entegre donanımların devreye soktuğu kapsamlı gözetleme, kayıt ve denetim mekanikleri araştırmanın diğer bulgusudur. Böylece çalışanlar iş ve yaşam arasında belirgin bir fark bırakmayarak etkili bir öz denetimi zorunlu kılan yeni öznellik kipi içinde, süreçler üzerinde süperpanoptik boyutta işletilen kapsamlı denetim mekanikleriyle kurulan makinesel kölelik rejimlerine tabi kalır. New control mechanics that applied in the context of transformation which claimed to occur in the capitalist relations and organizational models, are the subjects of this thesis. Within the framework of the subject, forms, types and methods of control that industrial capitalism has put into practice on the labor processes have been examined on a historical background, and then the theoretical framework of the transformation that started to take place in the West since the last quarter of the twentieth century has been discussed mainly in the context of the arguments and concepts of control societies, neoliberalism, general intellect, post-fordism. In the context of both production of subjectivity and organizational models, this theoretical framework focuses on the phenomenon of the company. For this reason, the discussion was tested by the findings that are obtained from the participant observations and interviews conducted in two companies operating in the fields of informatics and R&D. It is suggested that the company, which works within relations of production based on product-oriented and assemblage regimes, is a medium that produces homo economicus for all its titles and ranks, presents itself and its workspace as an object of desire and makes labor invisible. Comprehensive surveillance, recording and control mechanics put into run by enterprise resource planning softwares used by the companies and hardware which are integrated with that software are other findings of the research. Thus, within the new subjectivity mode, which necessitates effective self-control without leaving a significant difference between work and life, employees are subjected to machinic enslavement regimes set up with comprehensive control mechanics, which are operated in a superpanoptic dimension.