İkili gelir vergisi, Türkiye'deki durumu ve uygulanabilirliği


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2016

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: AYSEL DOĞAN

Danışman: NURİ SEMİH ÖZ

Özet:

1980’lerden sonra ülkeler küresel piyasaya entegre olmaya çalıştıkları için gelir vergilerini serbest piyasayla uyumlu olacak şekilde revize etmeye başlamışlardır. Bu yönelişe paralel olarak ülkeler vergilendirme sistemlerini değiştirmek için artan oranlı vergi tarifelerini sorgulamaya, sermaye kazançları için ayrı vergi oranlarının olduğu “ikili yapı” ve “tek oranlı” vergi sistemlerini uygulamaya ya da bu sistemlerin uygulanabilirliği ile ilgili tartışmalara başlamışlardır. İkili sisteme karşı artan ilginin en önemli nedeni Nordik ülkelerinin 1990’lı yıllardan itibaren bu modeli fiilen uygulamaya başlamaları ve bundan olumlu sonuç almaları olmuştur. Söz konusu başarıya etki eden en önemli faktörler; ülkelerin güçlü ekonomi ve demokratik yapılara sahip olması, kayıt dışılığın asgari düzeyde olması ve vergi idarelerinin güçlü olmasıdır. İkili sistemin en önemli özelliği emek ve sermaye gelirlerini ayrı vergi tarifelerine tabi tutması ve sermaye gelirlerini emek gelirlerinden daha düşük oranda vergilendirmesidir. Ayrıca sermaye kaynaklı meydana gelebilecek vergi hasılatı kaybını önlemek için; indirim, istisna ve muafiyet hükümlerinden yararlanılmasına izin verilmemesidir. Neo-liberal politikalara paralel olarak gerçekleştirilen vergi reformları Türkiye’yi de yakından etkilemiş ve gelir vergilemesinde İkili Gelir Vergisi Sistemi’ne doğru bir eğilim baş göstermiştir. Bu çalışmanın amacı ise mevcut gelir vergisi sistemimizde bu eğilimin boyutlarının ne derece olduğunu, ikili sisteme benzeyen ve ayrılan yönleriyle birlikte ele almak ve uygulanabilirliğine yönelik çeşitli değerlendirmeler yapmaktır. AbstarctAfter the 1980s, countries have begun to revise their income taxes to integrate into the compatible global markets. According to this tendency, countries challenge the sustainability of their progressive tax systems, the efficiency and the viability of dual or/and flat tax systems which have separate tax rates for capital gains. The most important reason of the increasing concern to the Dual Income Tax system has been the Nordic Countries practices and the positive results from these practices since 1990s. The most important factors about the positive results are the Nordic’s stable economies, democratic structures, the minimum level of informal economies and powerful tax administrations. The most important feature of the dual system is; subjecting the different tax rates of labour and capital incomes and taxing the capital income lower rates than labour income. And also, to prevent loss of tax revenue reductions that may occur capital origin, it must not be allowed to benefit from the exemptions clauses. Neo-liberal policies carried out in parallel with the tax reforms have affected Turkey closely and the tendency of the taxing income by Dual İncome Tax System (DIT) has been arising. The aim of this study is to analyse Turkey’s current income tax system and the current system’s tendency to DIT, the similarities and differences from the DIT and the viability of the DIT to Turkey.