Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2017
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: FERHAN CAN
Danışman: NESRİN ALGAN
Özet:İnsan etkinlikleri sonucunda açığa çıkan sera gazları atmosferde birikerek küresel ısınmaya neden olmuştur. Temiz Kalkınma Mekanizması (TKM), küresel ısınmaya çözüm olarak Kyoto Protokolün'de kabul edilen Esneklik Mekanizmalarından biridir. Proje temelli bu mekanizmanın iki amacı vardır. Birinci amacı sera gazı salım azaltım hedefi olan gelişmiş ülkelerin bu hedeflerine düşük maliyetle ulaşmalarını sağlamak, ikinci amacı ise projelerin uygulandığı gelişmekte olan ülkelerde sürdürülebilir kalkınmaya destek olmaktır. Proje sonunda elde edilen sertifikalar da karbon piyasalarında alıp satılmaktadır. Zorunlu karbon piyasalarında uygulanan TKM projeleri üzerine yapılan araştırmalar, bu projelerin insan hakları ihlallerine neden olduğunu göstermiştir. İnsan hakları ihlallerini engellemenin bir yolu olan paydaş katılımının, TKM projelerinde uygulanması zorunludur. Bu tezde, 2015 Paris Anlaşması ile dünya çapında yaygınlaşması beklenen TKM projelerinin hem dünyada hem de Türkiye'de amaçlarına ulaşıp ulaşmadığı ve özellikle paydaş katılımı süreçlerinin güçlü ve zayıf yönleri sorgulanmıştır. Dünyada, zorunlu karbon piyasaları için uygulanan TKM projeleri üzerinde yapılan araştırmalar, TKM'nin sera gazı salım azaltımı, sürdürülebilir kalkınma, teknoloji transferi gibi temel amaçlarına ulaşamadığını göstermiştir. Paydaş katılımı süreçlerinin kurallara uygun işlediği fakat katılımın sürece olan etkisinin çok az olduğu görülmüştür. Gönüllü karbon piyasaları için sertifikalar üreten Türkiye'deki projeler üzerine yapılan araştırmanın sonuçları da dünyada ki araştırmayla paralel çıktılar üretmiştir. Bir öğrenme süreci olan paydaş katılımının zayıf yönlerinin tespit edilerek geliştirilmesi, sürece dâhil olan herkesin yararınadır, çünkü paydaş katılımı iyi yönetişimin önemli bir bileşenidir.AbstractAccumulation of greenhouse gasses in the atmosphere as a result of human activities cause global warming. Clean Development Mechanism (CDM) is one of the Flexibility Mechanism defined in the Kyoto Protocol, is provided as a solution for the global warming. CDM is a project based mechanism that is intended to meet two main objectives. First objective is to assist developed countries in achieving compliance with their quantified emission reduction commitments with lower cost and second objective is to assist developing countries in achieving sustainable development. Certified Emission Reduction (CER) units from CDM emission reduction projects is traded in the carbon market. According to research on CDM projects in the legally binding carbon market shows that CDM projects cause human rights violations. Stakeholder participation that is one of the way to prevent human rights violations, is compulsory for the CDM projects. The aim of the study is to reveal whether CDM, that is expected to be widespread in the world according to Paris Aggrement 2015, accomplishes its own objectives both in the world and in Turkey and especially to examine strengths and weaknesses of the stakeholder participation processes in the CDM projects. According to studies on CDM projects in the compliance carbon market shows that CDM projects could not reach their goals which are greenhouse gases reduction, sustainable development and technology transfer. Stakeholder participation procedure works according to the rules however it's effect on the process is very little. Results of the studies on CDM projects in Turkey which produce CER units for voluntary carbon market, generates similar outputs to results of the studies in the world. Understanding and improving of weaknesses of stakeholder participation, that is a kind of learning process, is good for all because stakeholder participation is an important component of good governance.