Rüştiye Mekteplerinin tarihi gelişimi ve din eğitimi ve öğretimi

---

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2005

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: SÜLEYMAN TENGER

Danışman: CEMAL TOSUN

Özet:

Osmanlı İmparatorluğu'nda uzun yıllar örgün eğitim kurumu olarak faaliyet gösteren medreseler, gerileme sürecine girmiş durumdaydı. Özellikle Tanzimat'la birlikte çeşitli alanlarda gerçekleşen reformlar, medeniyet ve kültürün gelişmesinde temel unsur olan eğitim alanında da kendini göstermiştir. Bu yenilik ve reform hareketleriyle, önceleri temel eğitimin tamamında, yüksek ve meslekî eğitimde ise bütüne sinecek şekilde öğretimi yapılan 'din', yeni açılan mekteplerde diğer derslerle birlikte okutulmaya başlamıştı. Diğer bir ifadeyle 'dînî eğitim' den 'din eğitimi'ne geçilme süreci yaşanmıştı. Bu araştırma, Tanzimatla birlikte medresenin yanında açılan mekteplerden biri olan, başlangıçta ortaöğretim seviyesinde, sonradan ortaöğretimin en alt seviyesinde bulunan rüştiye mekteplerinin, Tanzimat'tan Cumhuriyet'in kuruluşuna kadar geçen süreçte eğitimde ne kadar başarılı olduğu, bu süreç içerisinde meydana gelen gelişmelerden ne şekilde etkilendiği, özellikleri, bu mekteplerin müfredât programlarında din derslerinin yeri, din eğitiminin veriliş metodu, mahiyeti, kalitesi, ortaya çıkan problemler incelenmiştir. Araştırma giriş ve sonuç bölümleri hariç üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde araştırmanın problemi, amacı ve önemi ile sınırlılıkları ve yöntemi araştırılmıştır. Araştırmanın birinci bölümünde, Tanzimat'tan önce Osmanlı Devleti eğitim sisteminin genel görüntüsü, araştırmamıza konu olan rüştiye mekteplerinin kuruluşu, erkek ve kız rüştiyelerinin tarihi gelişimi araştırılmıştır. İkinci bölümde rüştiye mekteplerinin teşkilat ve idârî yapısı, öğretim kadrosu, müfredât programları, bu mekteplerde verilen bazı derslerin içeriği ve tedris maksatları, bu mekteplerdeki öğrenci disiplini, sınav sistemi, tatil düzeni, mali durumu ve bina problemleri araştırılmıştır. Araştırmanın üçüncü bölümünde ise Rüştiye mekteplerinde din eğitimi ve öğretimi başlığı altında, Tanzimat Döneminde genel eğitim anlayışı çerçevesinde din eğitiminin etkinliği, rüştiye mekteplerinin ders programlarında din derslerine verilen yer, II.Abdülhamid dönemi din eğitimi ve öğretimi anlayışı, ders kitapları, öğretim metodları, din dersi öğretmenlerinin yetiştirilmesi meselesi araştırılmıştır. Sonuç bölümünde ise araştırmadan elde edilen sonuçlar zikredilmiştir.