Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: SERHAT ÖZKÖK
Eş Danışman: KOZAN UZUN, ORHAN ATAKOL
Özet:Niğde ilinde Bor ilçesine bağlı Bahçeli köyü yakınlarında Bor ilçe merkezine kuş uçuşu 6,75 km uzaklıkta bulunan geç neolitik-erken kalkolitik dönemlerde iskan olmuş olan Köşkhöyük tarih öncesi yerleşiminden alınmış olan seramik örnekleri termal ve spektral yöntemlerle incelenmiş ve seramiklerin pişirilme sıcaklıkları tahmin edilmiştir. Daha önce elde edilmiş olan arkeolojik bulgular ile birlikte sonuçlar yorumlanmış ve çalışmadan elde edilen yorumların daha önceki arkeolojik sonuçlarla uyum halinde olduğu görülmüştür. Arkeolojik olarak 5 tabaka olarak değerlendirilen Köşkhöyük yerleşiminden III. Tabakadan alınan seramikler incelenmiştir. Spektral yöntemlerden X-Işınları Floresans spektroskopi, Taramalı elektron mikroskopi ve Infrared spektroskopi, termal yöntemlerden ise termogravimetri yöntemleri kullanılarak elde edilen sonuçlar yorumlanmıştır. IR spektroskopi sonuçlarından seramiklerin içlerindeki mineraller, X-Işınları Floresans spektroskopi sonuçlarından seramiklerin içindeki elementler belirlenmiş, termogravimetri sonuçlarındanda seramiklerin içindeki rutubet, organik materyal, camsılaşabilen silikatlar , kalsit miktarları belirlenmiştir. Bir örnek hariç tüm örneklerde kalsit net olarak gözlenmiş, gözlenmeyen tek örnekte ise Baryum ve stronsiyum miktarı yüksek bulunmuştur. Taramalı elektron mikroskobu görüntüleri seramiklerde mikro gözenekli bir yapı olmadığını ve atmosferdeki karbondioksitin seramik içine kolaylıkla nüfus edemeyeceğini gösterdiğinden tüm örneklerde kalsit bulunması pişirilme sıcaklığının en çok 700 °C olduğunu göstermiştir. Pişirilmenin açık fırınlarda ilkel bir şekilde gerçekleştiği tahmin edilmiştir. Literatür verileriyle karşılaştırıldığında daha geç dönemlerde bile üretilmiş olan seramiklerde de benzer durum olduğu, tahmin edilen yorumların literatürle uyuştuğu ortaya çıkmıştır. Ceramic samples taken from the prehistoric settlement of Köşkhöyük, which was settled in the late neolithic-early chalcolithic periods, near the Bahçeli village of Bor district in Niğde province, 6.75 km away from down town of Bor district , were examined using thermal and spectral methods and the firing temperatures of the ceramics were estimated. The results were commented together with the archaeological findings previously obtained and it was observed that the comments obtained from the study were in accordance with the previous archaeological results. Of the Köşkhöyük settlement, which is archaeologically considered as 5 layers, III. Ceramics taken from the layer were examined. The results obtained by using X-Rays Fluorescence spectroscopy, scanning electron microscopy , Infrared spectroscopy among spectral methods, and thermogravimetry methods from thermal methods were interpreted. The Minerals inside the ceramics from the results of IR spectroscopy, the elementel composition of the ceramics from the results of X-Rays Fluorescence spectroscopy were determined, and from the thermogravimetry results, the amount of moisture, organic material, clays and calcite in the ceramics were determined. Calcite was clearly observed in all samples except one sample, while the amount of Barium and strontium was found to be high in the only sample that was not observed. Scanning electron microscopy images show that there is no microporous structure in ceramics and that carbon dioxide in the atmosphere cannot easily penetrate into the ceramic, so the presence of calcite in all samples has shown that the firing temperature is 700 °C at most. It has been estimated that the cooking took place in a primitive way in open furnaces. When compared with the literature data, it was revealed that there is a similar situation in the ceramics produced even in later periods, and the estimated interpretations are in accordance with the literature.