Gebelikte psikolojik dayanıklılık ve prenatal bağlanma arasındaki ilişkinin incelenmesi

Tezin Türü: Tıpta Uzmanlık

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Ankara Şehir Sağlık Uygulama Ve Araştırma Merkezi, Dahili Tıp Bilimleri Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2023

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: MELİKE ALTIN

Asıl Danışman (Eş Danışmanlı Tezler İçin): Erol Göka

Eş Danışman: Kazım Cihan Can

Özet:

Giriş ve Amaç: Prenatal bağlanma annelerin doğmamış çocuklarıyla olan etkileşim ve onlara yönelik sevgilerini gösteren davranışların tümü olarak tanımlanmıştır. Psikolojik dayanıklılık ise stres oluşturacak durumlarda kişinin dinamik bir biçimde uyum gösterebilme, yeni bir denge bulabilme kapasitesi olarak tanımlanır. Prenatal bağlanmayı etkileyen annenin doğum öncesi ruh sağlığı değişkenleri ile ilgili çalışmalar bulunmaktadır. Ayrıca yapılan çalışmalarda psikolojik dayanıklılık ile bağlanma stilleri ilişkilendirilmiştir. Bu çalışmada psikolojik dayanıklılık, gebelikte psikososyal sağlık, depresif belirtiler, anksiyete belirtileri ile prenatal bağlanma arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Çalışmaya 18 yaş üstü, riskli gebelik grubunda olmayan, psikotrop ilaç kullanımı olmayan ve geçmişinde psikotik bozukluk, bipolar bozukluk, obsesif kompulsif bozukluk, alkol ve madde kullanım bozukluğu tanıları bulunmayan 246 gebe kadın dahil edilmiştir. Katılımcıların sosyodemografik bilgileri ve gebelik özellikleri ile ilgili verileri kaydedilmiştir. Çalışmada tüm katılımcıların depresyon riskini belirleme ve şiddetini ölçmek amacıyla Beck Depresyon Envanteri , kaygı belirtilerinin düzeyini ölçmek için Beck Anksiyete Envanteri, psikolojik dayanıklılık düzeylerini belirlemek için Yetişkinler İçin Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği, gebelerin prenatal dönemde fetüse bağlanma düzeyini tespit etmek amacıyla Prenatal Bağlanma Envanteri ve gebelikte psikososyal sağlığı ölçen Gebelikte Psikososyal Sağlığı Değerlendirme Ölçeği uygulanmıştır. Bulgular: Çalışmamızda prenatal bağlanma envanteri ile yetişkinler için psikolojik dayanıklılık ölçeği ve gebelikte psikososyal sağlığı değerlendirme ölçeği arasında pozitif korelasyon gözlenmiştir. Prenatal bağlanma düzeyi ile yaş arasında arasında negatif, gebelik haftası arasında pozitif bir korelasyon olduğu gösterilmiştir. 3. trimesterde olan gebelerin, cinsiyet beklentisi olup cinsiyet uyumlu olan ve istenen gebeliklerin istatistiksel anlamlı daha yüksek bağlanma puanları aldığı gözlenmiştir. Planlı, istenen gebeliklerin ve cinsiyet beklentisi olup cinsiyet uyumlu olan gebelerin gebelikte psikososyal sağlığı değerlendirme ölçeği puanlarının istatistiksel anlamlı yüksek olduğu görülmüştür. Gebelikte psikososyal sağlığı değerlendirme ölçeği ile depresyon ve anksiyete belirtileri düzeyleri arasında negatif korelasyon gözlenmiştir. Depresyon belirtisi düzeyi ve psikolojik dayanıklılık düzeyi arasında negatif korelasyon saptanmıştır. Yapılan regresyon analizinde toplam dayanıklılık puanı ve gebelik trimesterinin prenatal bağlanma ile pozitif ilişkili olduğu ve istenmeyen gebeliklerin prenatal bağlanma ile negatif ilişkili olduğu gözlenmiştir. Psikolojik dayanıklılığın alt ölçekleri ile yapılan modelde ise gelecek algısı en güçlü ilişkili faktör olarak tespit edilmiştir. Sonuç: Gebelerde yapılan bu çalışmada psikolojik dayanıklılık ile prenatal bağlanma arasında pozitif yönde bir ilişki olduğu saptanmıştır. Psikolojik dayanıklılık düzeyi, gebelik trimesteri ve gebelik beklentisinin prenatal bağlanmanın yordayıcılarından olduğu tespit edilmiştir. Prenatal bağlanmanın anne yaşı ile negatif yönde, gebelik haftası ile pozitif yönde ilişkili olduğu saptanmıştır. Gebelikte psikososyal iyililik hali ile prenatal bağlanma arasında pozitif yönde ilişki bulunmuştur. Buna göre psikolojik dayanıklılığı etkileyen faktörler göz önüne alınarak koruyucu faktörlerin arttırılması, risk faktörlerinin azaltılması yönünde çalışılarak, gebelere doğum öncesi dönemde verilecek sosyal destek ve danışmanlık hizmetiyle anne ile bebek arasındaki prenatal bağlanmanın artması sağlanabilir.