Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MEHMET BURAK TAŞKIN
Danışman: AYDIN GÜNEŞ
Özet:Bu çalışmanın amacı, buğday tanesindeki demir (Fe) konsantrasyonunu artırmaya yönelik demirli gübreleme stratejilerinin geliştirilmesidir. Bu amaçla, farklı kaynaklar (FeSO4 ve Fe-EDDHA %0.2 Fe, nano-Fe %0.02 ve %0.2 Fe) ve zamanlarda (sapa kalkma başlangıcı Zadoks 31, gebeleşme dönemi Zadoks 45 ve başaklanma sonu Zadoks 65) üreli (%2) ve üresiz olarak yapraktan uygulanan Fe'in etkisi Haymana koşullarında 2 yıl süre ile araştırılmıştır. Yaprak uygulamaları öncesinde ve sonrasında bitki gelişim dönemlerine bağlı olarak sırasıyla tüm bitki, yaşlı yaprak, bayrak yaprak, başak ve tane örnekleri alınmıştır. Bu örneklerde başta Fe olmak üzere, N, P, K, Ca, Mg, Zn, Cu ve Mn konsantrasyonları ile bazı verim öğeleri belirlenmiştir. Ayrıca yaş yaprak örneklerinde aktif Fe ve nispi klorofil içerikleri de saptanmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre, birinci yıl üreli ve üresiz tüm Fe kaynakları, ikinci yıl FeSO4+Üre ve yüksek konsantrasyonlu nano-Fe+Üre kontrole göre tane Fe konsantrasyonunu önemli düzeyde artırmıştır. Demir uygulamaları ile nispi klorofil içerikleri kontrole göre genellikle artarken, aktif Fe konsantrasyonları düşük konsantrasyonlu nano-Fe dışında kontrolden yüksek bulunmuştur. Birinci yıl tane Zn, Cu ve Mn konsantrasyonları, 2. yıl ise tane Mn konsantrasyonu Fe uygulamalarına bağlı olarak önemli düzeyde düşmüştür. İlk yıl Fe kaynaklarıyla birlikte uygulanan üre tane Ca ve Mg konsantrasyonlarını önemli düzeyde artırmıştır. Her iki yılda da verim öğeleri, tane protein oranı ile P ve K konsantrasyonları uygulamalardan etkilenmemiştir. Sonuçta yapraklara uygulanan FeSO4+Ürenin (%0.2 Fe ve %2 Üre) buğday tanesindeki Fe konsantrasyonunu kritik değer olan 50 mg kg-1'a yaklaştırdığı saptanmıştır. The aim of this study was to develop iron fertilization strategies for the biofortification of iron concentration in wheat grain. For this purpose, foliar application of different iron fertilizers (FeSO4 and Fe-EDDHA %0.2 Fe, nano-Fe %0.02 and %0.2 Fe) and fertilizing time (stem elongation Zadoks 31, booting Zadoks 45 and flowering Zadoks 65) with (%2) and without urea was investigated in Haymana location for two consecutive years. Before and after foliar fertilization; whole plant, old leaf, flag leaf, spike and grain samples were collected respectively depending on plant growth period. Iron, N, P, K, Ca, Mg, Zn, Cu, Mn concentrations and yield components were determined in this samples. In addition to this, active iron concentration and relative chlorophyll content (SPAD) determined in fresh plant samples. According to the results obtained from the research, all Fe fertilizers in the first year and FeSO4+Urea and %0.2 nano-Fe+Urea in the second year significantly increased grain Fe concentration compared with control. Relative chlorophyll content of leaves generally increased with Fe fertilizers, active iron concentrations in all foliar Fe applied plants were found to be higher than that of control treatments with the exception of %0.02 nano-Fe. Compared to control, grain Zn, Cu and Mn concentrations in the first year and Mn concentration in the second year significantly decreased with foliar Fe application. Foliar Fe fertilizer treatment with urea significantly increased grain Ca and Mg concentrations in first year. Foliar iron fertilization had no significant effect of yield components, grain protein content and P and K concentrations in both 2 years. As a conclusion, foliar applicating of FeSO4+Urea (%0.2 Fe and %2 Urea) increased wheat grain Fe concentration to a critical value 50 mg kg-1.