Schopenhauer ve Sartre'da iradenin özgürlüğü problemi


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2021

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: CENGİZ MENTEŞ

Danışman: Hamdi Bravo

Özet:

Bu çalışmada düşünce dünyamızda varlığını sürekli bir şekilde sürdürmekte olan iradeninözgürlüğü problemi, Arthur Schopenhauer ve Jean Paul Sartrepenceresindenele alınmıştır. Hâlihazırda insanınözgür iradeye sahip bir varlık olup olmadığı, açıklığa kavuşturulabilmiş değildir ve bu problemin varlığını gelecekte de sürdüreceği düşünülmektedir. İnsanın özgür iradeye sahip olmadığı savında olan Schopenhauer’in aksine Sartre, insanın özgürlüğüne sınırsız bir alan açmıştır. Düşünürlerin bu bağlam içerisinde karşıt görüşlerde olma gerekçelerinin başında onların birbirinden oldukça farklı olan varlık ve bilinç anlayışlarıgelmektedir. Schopenhauer, tüm düşünce dünyasını isteme perspektifinden ele almaktadır. İsteme, tamamıyla bir tür enerji şeklinde sürekli akmakta ve varlığını devam ettirmektedir. İstemenin dışında sadece ona tabi olan ve onun nesneleşmiş halleri olarak özgürlüğe sahip olmayan -insanın da dâhil olduğu- tasarımlar dünyası söz konusudur. Sartre ise varlık ve bilinç yapısına dayalı kuramıyla insanın özgür yönünevurgu yapmıştır. İradeninözgürlüğüproblemiüzerine farklı düşünen Schopenhauer’in ve Sartre’ın dolayısıyla bilgi-bilinç, beden, zamansallık, tarihsellik ve ahlak anlayışları da oldukça farklıdır.