Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2016
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: AHMET İHSAN AYTEK
Danışman: AYLA SEVİM EROL
Özet:Bu tez çalışmasında, Kalkolitik-Tunç Çağı geçiş dönemi, Helenistik dönem, Roma dönemi ve Bizans dönemi insanlarına ait kafatasları şekil farklılıkları geometrik morfometri yöntemi ile analiz edilmiş ve şekil farklılıklarının olup-olmadığı araştırılmıştır. Bununla birlikte, antik toplumlarda cinsiyetler arasında kafatası şekil farklılıklarını belirlemek de bu çalışmanın başka bir amacıdır. Bu tez çalışması, Türkiye’de antik toplumlar üzerinde geometrik morfometri yönteminin kullanıldığı ile çalışmadır ve bu bakımdan büyük önem taşımaktadır.Bu çalışmada, örneklerin 2 boyutlu görüntüleri alındıktan sonra 8 farklı landmark serisinden oluşan analizler uygulanmıştır. Bir analiz serisi cinsiyetler arası şekil farklılıklarını belirlemek için uygulanırken, diğer bir analiz serisi dönemler arası şekil farklılıklarını belirlemek için uygulanmıştır. Landmarklar verileri, Procrustes süperimpozisyon yöntemi ile üst üste bindirilerek istatistiksel analizler için uygun hale getirilmiştir. Daha sonra temel bileşenler analizi, tek yönlü varyans analizi ve çok yönlü varyans analizi ile istatistiksel analizler gerçekleştirilmiştir. Ayrıca cinsiyetler arasında hangi landmarklarda farklılıkların olduğu da gösterilmiştir.Tüm örneklemin aynı analizde kullanıldığı testte elde edilen bulgular iki analiz serisinde de şekil bakımından net farklılıklar olmadığını göstermektedir. Her bölgenin kendi içerisinde değerlendirildiği testlerde ise kafatasının yan tarafının ve yüz bölgesinin şekil bakımından erkek ve kadın bireyler arasında istatistiksel olarak (P<0.05) düzeyinde anlamlı bir fark gösterdiği belirlenmiştir.151Bu da şekil farklılıklarının belirlenmesinde her bölgenin kendi içerisinde değerlendirilmesi gerektiği sonucunu ortaya koymaktadır.Ayrıca, gerçekleştirilen analizlerin bütün aşamaları açık bir şekilde belirtilmiş ve gelecekteki geometrik morfometri çalışmaları için öğrencilere ve araştırıcılara bir kaynak olarak sunulması amaçlanmıştır.AbstractIn this thesis, it is aimed to analysis the skulls shapes of the people from Chalcolithic-Bronze Age transition period, Hellenistic period, Roman period and Byzantine period and to test whether any difference in respect of skull shapes with the geometric morphometric methods. It is also aimed to find out skull shape differences between the sexes in ancient populations. This thesis is the first (in its field) thesis in Turkey which uses geometric morphometry method on ancient populations and therefore carries important weights.After obtaining a 2-D image of the material, eight different sets of landmarks were registered and used to compare the specimens. One serie of analysis was conducted to find out the skull shape differences between the sexes, while the other serie of analysis were contucted to find out the skull shape differences among the time periods. The registered landmarks were processed with Procrustes Superimposition method to transform the data to shape coordinates for statistical analysis. The principial component analysis, One-Way ANOVA and MANOVA were conducted as statistical analysis. The shape differences in landmarks were also shown for the sex analysis.153The results show that there are not clear shape differences in skull shapes between sexes and time periods when all the samples are tested together. Another analysis was conducted on each archaeological site. The males differed significantly from the females (P<0.05), in respect of the shapes of the face and lateral view of the skull in this test. Thus, it can be stated that each region should be studied in its own group.The steps of all analysis were clearly described in this thesis, and therefore it can be used as a guide for the students and researchers in next geometric morphometry studies.