Popüler olandan politik olana: Popüler kültür ikonlarının toplumsal dönüşüme etkileri


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2018

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: BETÜL MİNNET ÖZKAN

Danışman: GÜZİN EVLİYAOĞLU

Özet:

Popüler kültür son birkaç on yılın en üretken inceleme alanlarından biri haline gelmiştir. Bu kültür yalnızca somut tüketim ürünleri üretmekle kalmamış, aynı zamanda bireyleri ve toplumları dönüştüren, onlara sığınılacak bir alan sunan ve direnme pratiklerini yaratan bir olguya dönüşmüştür. Kendi başına bir iktidar/güç ve aynı zamanda direnme alanı haline gelen popüler kültürün yarattığı queer ikonlar ise, toplumsalın dönüşümü açısından önemli rol oynamış, onların yarattıkları imge yalnızca bireysel kimliklerin algılanmasında değil, kolektif olarak değişimin de yolunu açmıştır. Bu çalışma, üç farklı ülkeden seçilen üç farklı queer popüler kültür ikonunu konu almaktadır; Türkiye'den Zeki Müren, Amerika'dan Michael Jackson ve Lübnan'dan Feyruz. Tez, bu ikonların popülerliklerinin politik bir söyleme dönüşerek nasıl bir toplumsal ivmeyi tetiklediğini araştırarak, Queer Teorinin iddia ettiği iktidarla iş birliği yaparak – ki bu iş birliği olumlu bir iş birliğidir – nasıl bir dönüşümün mümkün olduğunu gösterebilmeyi hedeflemektedir. Bunu yaparken de seçilmiş olan ikonların hayat hikayelerine, yaşadıkları toplumların kültürel, siyasi ve tarihi dinamiklerine değinilecek, sahne ve kimlik performansları göstergebilim ve queer teori çerçevesinde incelenecek ve tüm bunlara bağlı olarak neyi dönüştürdükleri anlatılacaktır. Çalışmanın sonunda, bir umut ve olasılıklar alanı olan queer teorinin işaret ettiği performatif edimlerin, bireyselden toplumsala nasıl bir etki yarattığına dair sonuçlara ulaşmak hedeflenmektedir. Popular culture has become one of the most productive areas in the last few decades. This culture has not only produced consumer goods, but also turned into a phenomenon which changed the individuals and societies, and served as a shelter by creating resistance axes for them. The queer icons created by popular culture, which became a power and resistance area, played a significant role, and the images being created not only affected how individual identities should be perceived, but also paved the way for a collective change. This study is about three different queer popular culture icons from three different countries; Zeki Müren from Turkey, Michael Jackson from the United States, and Feyruz from Lebanon. The thesis aims to show how these icons' popularity transformed into political discourses, what kind of social momentum is triggered and that if it is possible to create a change with a complicity with power – which is something positive – as Queer Theory sets forth. While doing so, the lives of these icons, cultural, political and historical dynamics of the societies they come from will be briefly touched; their stage and identity performances will be analyzed through a theoretical frame of semiology and queer theory, and what they transformed will be examined. At the end of the study, it is intended to show results indicating the change from an individual level to a societal one by performative performances, which queer theory points out as a space of hope and possibilities.