Erken cumhuriyet döneminde sekülerliğin inşasına taşradan bakmak


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2020

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: İLBEY CEMAL NURİ ÖZDEMİRCİ

Danışman: NAZAN ÇİÇEK

Özet:

Türkiye'de Erken Cumhuriyet Dönemi'ni siyasal ve toplumsal ilişkiler bağlamında konu edinen her çalışma gayriihtiyari şekilde sekülerleşme meselesiyle hemhâl olmaktadır. Türkiye'de deneyimlenmiş oldukları bağlamda modernleşme, Batılılaşma, yurttaş inşası gibi kapsamlı içeriğe sahip kavramların anlaşılması açısından kritik bir konumda olan sekülerleşme mefhumu ise literatürde yer alan yaygın eğilim doğrultusunda iktidar eksenli anlatılar etrafında ele alınmaktan vareste kalamamaktadır. Cumhuriyet rejimini kuran Kemalist iktidarın, toplumu topyekûn modernleştirme ülküsü ile yürütmüş olduğu sekülerleşme politikaları, sıklıkla toplumda bulduğu karşılıklar dikkate alınmaksızın değerlendirilmektedir. Oysaki Erken Cumhuriyet Dönemi'nde tecrübe edildiği haliyle sekülerlik, salt iktidar pratiklerinden ibaret toplumsal girdiler olmayıp, güç mücadelelerinin açığa çıktığı karmaşık ve çok katmanlı ilişkisellikler etrafından anlamlandırılması mümkün bir olgudur. Bu nedenle bu çalışma, Erken Cumhuriyet Dönemi'ni, iktidarın bakış açısı ile şekillendirilmiş yaklaşımların tahakkümüne karşı eleştirel bir perspektif üzerinden ele almaktadır. Bu tez çalışması, cumhuriyet rejiminin kuruluş dönemi dikkate alınarak, Kemalist iktidarın toplumu modernleştirebilme gayesi doğrultusunda üretmiş olduğu sekülerleşme politikalarının, taşrada bilhassa gündelik hayat pratiklerinde deneyimlenme biçimlerine odaklanarak, Erken Cumhuriyet Dönemi'nin siyasal yapısını analiz etmektedir. Bu suretle çalışmada, merkezi iktidarın yetkinliğinin sınırlarını sorgulayan bir perspektiften hareket edilerek, Kemalist iktidarın sekülerleşme politikaları kapsamında yürürlüğe soktuğu uygulamaların taşrada nasıl karşılandığı sorunsallaştırılmakta ve bu doğrultuda gündelik hayat pratikleri, iktidar karşısında geliştirilmiş olmaları bağlamında 'direniş' kavramsallaştırması ekseninde incelenmektedir. All studies in Turkey which discuss Early Republican Period in context of political and social relations, are being intertwine with the matter of secularity necessarily. Although Secularization is in a critical position in terms of understanding concepts, which have a comprehensive content such as modernization, westernization and citizenship construction, could not stay away from being handled around power-oriented narratives in line with the common tendency in literature. The secularization policies carried out by the Kemalist government, which established the republican regime, with the ideal of total modernization, are often evaluated without considering the responses what these policies corresponds to in social life. However, secularism, as it was experienced in the Early Republican Period, is not social inputs that consist only of power practices. Instead it's a phenomenon that can be interpreted around complex and multi-layered relationships in which power struggles are experienced. Therefore, this study discusses the Early Republican Period from a critical perspective against the domination of approaches embodied by the perspective of the Kemalist power. This study analyzes the political structure of the Early Republican Period by focusing on the ways in which the secularization policies produced by the Kemalist government for the purpose of modernizing the society are experienced in the provinces, especially in context of daily life practices. In this way, the study is based on a perspective that questions the limits of the centralised power's competence. How the people react to the practices of the Kemalist power in the provinces is problematized and within this direction, in the context of being developed against the power, daily life practices are examined within the framework of the concept of "resistance".