Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: SABİHA HANDE GÜRSOYTRAK
Danışman: BİROL GÜROL
Özet:Uzaklıkları nedeniyle ancak noktasal kaynak olarak görebildiğimiz yıldızların yüzeyindeki element bolluk dağılımlarının ortaya çıkarılabilmesi, astrofiziksel açıdan yıldızların iç dinamiklerinin anlaşılmasında son derece önemlidir. Bu çalışmada, A tayf türünden kimyasal peküler (Ap) yıldızlar; V776 Her, V354 Peg, 56 Tau ve EP UMa'nın tayfsal gözlemlerinden yararlanarak Doppler Görüntüleme tekniğiyle yüzey bollukları haritalandırılmıştır. Tayfsal gözlemler, TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi (Antalya), 1.5 m'lik Rus-Türk Teleskobu'na bağlı (RTT150) Coude eşel tayfçekeri kullanılarak elde edilmiştir. Coude eşel tayfları 3690Å ile 10275Å dalgaboyu aralığını kapsamaktadır ve tayfsal çözünürlüğü 40000 civarındadır. Tayfların indirgenmesi IRAF (Image Reduction and Analysis Facility) programı kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın temel hedefi olan Doppler görüntüleme tekniğinin gereksinimleri dikkate alınarak gözlemsel tayflar peküler yıldızların dönme dönemlerinin zaman serileri şeklinde alınmıştır. EP UMa için elde edilen tayf sayısı Doppler Görüntüleme için yeterli gelmemiştir. V776 Her, V354 Peg ve 56 Tau'ya ait tayfların sinyal/gürültü oranı Doppler görüntüleme için yeterli olmadığından iLSD kodu yardımıyla EKKD (En Küçük Kareler Dekonvolüsyonu) profilleri üretilmiştir. Üç yıldıza ait krom (Cr) ve demir (Fe) EKKD profilleri ile özgün bir Doppler Görüntüleme kodu kullanılarak yüzeylerindeki ilgili element bollukları haritalanmıştır. Bulgular atomik difüzyon ve manyetik alan modelleri ışığında tartışılmıştır. Elde edilen sonuçlar söz konusu yıldızların literatürdeki ilk kapsamlı haritalama çalışması olması bakımından bu alandaki önemli bir boşluğu doldurmaktadır. Ayrıca bu çalışma, kimyasal peküler yıldızların Doppler haritalamasında, TUG-RTT150 verileri kullanılarak gözlemden hesaplamalara tüm adımların ülkemizde, yürütüldüğü ilk araştırmadır. Investigation of surface chemical abundance of the distant stars which can be observed only as a point source is a crucial step in understanding of the stellar internal dynamics. In this study, spectral observations of peculiar Ap stars; V776 Her, V354 Peg, 56 Tau and EP UMa were obtained using 1.5 meter Russian-Turkish Telescope (RTT150) and Coude echelle spectrograph at TÜBİTAK National Observatory in Antalya. Coude echelle spectra cover a wavelength range from 3690 Å to 10275 Å and have a spectral resolution of about 40000. Reductions of spectra performed with using IRAF (Image Reduction and Analysis Facility). Since the main purpose of the study is performing Doppler imaging, spectral observations were obtained as time series of rotational phases of peculiar stars. However the number of the spectra acquired for EP UMa was quite limited making impossible Doppler imaging. Considering also very low signal-to-noise ratio of V776 Her, V354 Peg and 56 Tau, LSD (Least Squares Deconvolution) profiles, which are crucial for Doppler imaging in this case, are generated using iLSD code. The surface abundances for chromium (Cr) and iron (Fe) of V776 Her, V354 Peg and 56 Tau are mapped using a novel Doppler imaging code and LSD profiles of those elements. The results are discussed in view of atomic diffusion theory and magnetic field effects. This study fills a major gap in the scientific literature as the first comprehensive mapping research on the stars above. This is also the first Turkish research on Doppler mapping of peculiar stars with using TUG-RTT150 data that covers whole stages from observation to computation.