Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2011
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: TUGRUL YÜRÜK
Danışman: RECAİ DOĞAN
Özet:Araştırmada Cumhuriyet dönemi din öğretimi programlarının program anlayışı belirlenmeye çalışılmıştır. Cumhuriyet öncesi dönem ile benzerlikler olsa da Cumhuriyetten sonra hazırlanan programlar farklı din ve eğitim anlayışlarıyla hazırlanmıştır. Bununla birlikte Cumhuriyetin ilk yıllarında özellikle önceki dönemin din anlayışından farklı bir anlayış benimsenmiş, bu anlayış da din öğretimi programlarına yansıtılmaya çalışılmıştır. Cumhuriyetin ilanıyla birlikte pozitivist felsefenin ve özellikle de laikliğin etkisiyle rasyonel bir din anlayışı hakim olmaya başlamıştır. Bu anlayışın en önemli yansımaları, 1926 ve 1930 İlk Mektep Din Dersi Müfredat Programında ortaya çıkmıştır. Cumhuriyetin kuruluşu ve tek parti döneminin programları, konu merkezli programlardır ve özellikle esasicilik ve daimicilik eğitim akımlarının izlerini taşırlar. Çok partili dönemde hazırlanan din öğretimi programları, ahlaki endişe ve komünizm tehlikesine karşı bir güvenlik tedbiri olarak programlarda yer almıştır. Dönemin din öğretimi programlarında tek parti dönemi ile karşılaştırıldığında rasyonel bir din anlayışının ağırlığı daha fazla görülür. Program anlayışı açısından dönemin din öğretimi programlarında bazı yeniliklere yer verilse de önceki dönemin konu merkezli, esasici ve daimici anlayışında çok fazla bir değişiklik yoktur. Tek parti ve çok partili dönem birlikte değerlendirildiğinde din öğretimi programlarında, program geliştirme ilkeleri açısından istikrar bulunmamaktadır. Bu yönde bazı programlarda ilerlemeler görülürken ileriki yıllarda tekrar geriye dönülmüştür. 1980 sonrası din öğretimi programları açısından en önemli gelişmelerin yaşandığı dönem olmuştur. Dönem içerisinde hazırlanan 2000 İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Programının bilgilerin doğrudan dinin ana kaynaklarından yararlanılarak temellendirilerek mezheplerüstü bir yaklaşımı benimsediğini ifade etmesi, açık bir şekilde hangi yaklaşımı benimsediğini ortaya koyan ilk program olması itibariyle Cumhuriyet tarihinin en önemli programı olarak kabul edilebilir. Program, konu merkezli yaklaşımın yerine sorun ve hedef merkezli yaklaşımı benimsemiştir. Program, birçok yönüyle sonraki din öğretimi programlarına öncülük etmiştir. Daha sonra hazırlanan 2005 Ortaöğretim ve 2006 İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programları ise çoklu zeka ve yapılandırmacılık gibi yaklaşımları temel almıştır. Sonuç olarak Cumhuriyet dönemi din öğretimi programlarının tarihi süreci incelendiğinde din öğretimi programlarının davranışçı öğrenme kuramlarına dayalı konu ve öğretmen merkezli anlayıştan yapılandırmacı öğrenme kuramına dayalı sorun merkezli program anlayışına doğru dönüşüm yaşadığı tespit edilmiştir.Abstract In this study, it is attempted to identify the programme understanding of Republican era programmes of religious teaching. Despite showing some similarities with pre-Republican era, the post-Republic programmes have been prepared with different religious and educational purposes. However, especailly in the early of Republic, a different religious understanding from that of Ottoman period has been adopted and this understanding is tried to be reflected in the pogrammes of religious teaching. After the declaration of the republic, a rational religious understanding began to be dominated, in particular, with the influence of secularism. The most important reflections of this understanding were seen in the İlk Mektep Din Dersi Müfredat Programı (Curriculum of Religious Course for Primary Schools) of 1926 and 1930. Programmes of early Republic and one party periods are the subject-centered programmes and they are influenced particularly by the religious currents of essentialism and perennialism. Religious teaching programmes prepared in multi-party democracy are given place in the programmes as a moral concern and a security measure against the danger of communism. Compared to one-party period, a more rational religious understanding is seen in the religious teaching programmes of the period. With respect to the programme understanding, even if some innovations are included in the programmes of religious teaching, there is not a considerable change in the subject-centered, essentialist and perennialist understanding. When the one-party and multi-party periods are considered together, there is not any stability is in the religious teaching programmes in terms of programme developing principles. Although a progress in some programmes is made in this direction, in the future years a return to the past is observed. In terms of religious teaching programmes, 1980s is a period when the most important developments took place. The fact that Religious Culture and Ethics Programme of Primary Education of 2000 which is prepared in the same period states that grounding knowledge by directly making use of the main sources of religion, a metadoxical approach is adopted can be regarded the most important programme of the Republican era, since it is the first programme clearly declaring its approach. This programme adopts a problem and aim-centered approach instead of subject-centered one. In many respects, the programme played a leading role for the following religious teaching programme. The later prepared 2005 Secondary Education and 2006 Primary Education Programmes of Religious Culture and Ethics Course is based on the approaches of multiple-intelligences and constructivism. As a result, when the historical process of Republican era programmes of religious teaching are examined, it is identified that the religious teaching programmes have transformed from the subject and teacher-centered understanding which is based on the behaviorist theories of learning to the problem-centered understanding of programme based on constructivist theory of learning.