Çankırı-Çorum Havzası orta eosen yaşlı Kocaçay formasyonu Mollusk faunası (gastropoda, bivalvia) sistematiği ve biyostratigrafisi


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2020

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: MÜJDE GÜRSOY

Danışman: MUHİTTİN GÖRMÜŞ

Özet:

Bu çalışma, İç Anadolu'nun önemli havzalarından biri olan Çankırı-Çorum havzasında, Orta Eosen yaşlı Kocaçay Formasyonu'na ait birimlerin Mollusk (Gastropoda ve Bivalvia) faunasının sistematiğini ve biyostratigrafisini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu kapsamda Çorum Bayat ve Sungurlu, Kırıkkale Sulakyurt ve Kırşehir Çiçekdağı olmak üzere dört alt alanda arazi çalışmaları gerçekleştirilmiş, her bir alt alanda en az ikişer olmak üzere toplam 11 adet ölçülü stratigrafik kesit alınmıştır. Formasyonda Mollusca şubesine ait 2 cins ve 59 tür olmak üzere toplam 61 adet fosilin detaylı sistematik tanımlaması yapılmıştır. Tanımlanan Gastropoda sınıfına ait 1 cins (Turritella sp.) ve 34 adet tür; Tectus mitratus, Velates perversus, Jponsia cuvieri, Tympanotonos (Eutympanotonos) conulus, Turritella (Haustator) imbricataria, Mesalia fasciata, Campanile giganteum, C. incomptum, C. leymeriei, C. cf. parisiense, Cernina sphaerica, Amauropsella spirata, Cepatia cepacea, Euspirocrommium oweni, Globularia sigaretina, G. vulcani, Pachycrommium scalariformis, Gisortia cf. murchisoni, Sinum karamassensis, Euspira achatensis, Tornus (Adeorbis) tenuistriatus, Seraphs olivaceus, Seraphs sopitus, Xenophora cf. agglutinans, X.cf. patellata, Amaea (Acrilla) essomiensis, Clavilithes (Clavellofusus) clavellatus, C.cf. maximus, C.pinus, Fusinus zafiranboliensis, Gibberula ovulata, Eoconus diversiformis, Syrnola conulus ile Bivalvia sınıfına ait 1 cins (Nucula sp.) ve 25 adet tür Ostrea multicostata, O. roncaensis, Pycnodonte brongniarti, P. cymbiola, P. gigantica, Pecten tchihatcheffi, Chlamys subdiscors, Palliolum solea, Mimachlamys plebeia, Anomia tenuistriata, Spondylus asiaticus, S. eocenus, S. radula, Lima cf. spatulata, Miltha gigantea, Saxolucina saxorum, Crassatella (Pachythaerus) gibbosula, C. gigantica, C. tumida, C. subtumida, Venericar planicosta, Trapezium parisiensis, Cardium nummuliticum, Trachycardium gratum, Tellina cf. granconensis türleri saptanmıştır. Faunanın paleocoğrafik ve stratigrafik yayılımı incelendiğinde Kocaçay Formasyonu'nun Lütesiyen-Bartoniyen çağlarında çökeliminin gerçekleştiği sonucuna varılmıştır. Tanımlanan faunanın paleoekolojik özellikleri formasyonun kuzey kesimde deltaik sığ denizel; ortada lagüner, sığ denizel ve güneyde sığ denizel özellikte olduğu tespit edilmiştir. Çalışılan alanlarda Ostrea roncaensis, Velates perversus, Miltha gigantea ve Pycnodonte gigantica Bolluk biyozonları ile Ostrea roncaensis ve Campanile incomptum, Pycnodonte gigantica ve Crassatella gigantica, Amauropsella spirata ve Globularia sigaretina Topluluk biyozonları tanımlanmıştır. This study aims to reveal the systematic and biostratigraphy of the Mollusca (Gastropoda and Bivalvia) fauna of units belonging to the Middle Eocene aged Kocaçay Formation in the Çankırı-Çorum Basin, which is one of the important basins of Central Anatolia. In this context, field studies were carried out in four sub-areas, namely Çorum Bayat and Sungurlu, Kırıkkale Sulakyurt and Kırşehir Çiçekdağı, and 11 measured stratigraphic sections were taken, at least two in each sub-area. In the formation, detailed systematic definitions of 61 fossils, 2 genus and 59 species belonging to Mollusca phyllum have been recognised first time in the basin. Described 1 genus (Turritella sp.) and 34 species from Gastropoda class; Tectus mitratus, Velates perversus, Jponsia cuvieri, Tympanotonos (Eutympanotonos) conulus, Turritella (Haustator) imbricataria, Mesalia fasciata, Campanile giganteum, C. incomptum, C. leymeriei, C. cf. parisiense, Cernina sphaerica, Amauropsella spirata, Cepatia cepacea, Euspirocrommium oweni, Globularia sigaretina, G. vulcani, Pachycrommium scalariformis, Gisortia cf. murchisoni, Sinum karamassensis, Euspira achatensis, Tornus (Adeorbis) tenuistriatus, Seraphs olivaceus, Seraphs sopitus, Xenophora cf. agglutinans, X. cf. patellata, Amaea (Acrilla) essomiensis, Clavilithes (Clavellofusus) clavellatus, C. cf. maximus, C. pinus, Fusinus zafiranboliensis, Gibberula ovulata, Eoconus diversiformis, Syrnola conulus and 1 genus (Nucula sp.) and 25 species from Bivalvia class; Ostrea multicostata, O. roncaensis, Pycnodonte brongniarti, P. cymbiola, P. gigantica, Pecten tchihatcheffi, Chlamys subdiscors, Palliolum solea, Mimachlamys plebeia, Anomia tenuistriata, Spondylus asiaticus, S. eocenus, S. radula, Lima cf. spatulata, Miltha gigantea, Saxolucina saxorum, Crassatella (Pachythaerus) gibbosula, C. gigantica, C. tumida, C. subtumida, Venericar planicosta, Trapezium parisiensis, Cardium nummuliticum, Trachycardium gratum, Tellina cf. granconensis. The investigation of the paleogeographic and stratigraphic distribution of the fauna, it is concluded that the sedimentation of the Kocaçay Formation in the Lutetian-Bartonian era. Paleoecological characteristics of the identified fauna, the formation are deltaic shallow marine in the northern part, lagoon in the middle, shallow marine and shallow marine in the South of the basin. In the studied areas Ostrea roncaensis, Velates perversus, Miltha gigantea and Pycnodonte gigantica Abundance Biozones and Ostrea roncaensis and Campanile incomptum, Pycnodonte gigantica and Crassatella gigantica, Amauropsella spirata and Globularia sigaretina Community Biozones have been identified.