Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2014
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MEHMET FATİH ÖZER
Danışman: RECAİ DOĞAN
Özet:Osmanlı Devlet Teşkilatlanmasının en önemli unsurlarından olan İlmiye Teşkilatı ve bu teşkilatın temel kaynaklarının incelenmeye çalışıldığı bu çalışmamız iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde ilmiye Teşkilatı‟nın genel yapısı ve mensupları hakkında bilgi verilirken, ikinci bölümde ise tezimizin temel problemi olan Osmanlı ilmiye Teşkilatı‟nın tam manasıyla anlaşılabilmesi için hangi kaynaklara başvurmamız gerektiği sorusundan hareketle, bu teşkilat hakkındaki ana kaynaklar tanıtılmaya çalışılmıştır. İlmiye Teşkilatı; medreseden icazetle mezun olup eğitim, hukuk, fetva ve başlıca dini hizmetleri yürüten Müslüman ve de büyük çoğunlukla Türklerden oluşan bir müessesedir. Şeyhülislam, Kadı, Kazasker, Müderris, Nakîbüleşraf gibi birçok mensubu bulunan bu teşkilat, Osmanlı Sultanları ve Osmanlı tebaası tarafından büyük itibar görmüş, toplumda her zaman ayrıcalıklı konuma sahip olmuşlardır. İlmiye hakkında kapsamlı bilgileri elde edebileceğimiz kaynaklar arasında; teşkilat mensuplarınca resmî işlemlerin kaydedildiği defterler, bu şahıslar hakkında yazılmış biyografi eserleri, şakaik ve zeyiller, müstakil yazma eserler sayılabilir. Devlet teşkilatlanmasında gösterdiği titizliği, resmî işlemleri kaydetme ve arşivleme konusunda da gösteren Osmanlı‟dan kalan zengin miras sayesinde, dünyanın en zengin arşiv potansiyellerinden birine sahip olan Türkiye‟nin arşiv, kütüphane ve özel koleksiyonlarında araştırmacılar için ana kaynak durumunda sayısız belge mevcuttur. Çalışmamızda ana kaynakların tarih araştırmalarındaki önemi vurgulanarak, bu kaynaklar ayrıntılı olarak tanıtılmaya çalışılmıştır.AbstractThis study attempts to examine Ilmiye, one of the most crucial components ofOttoman state organization, and main literature bibliography of this institution. Thethesis consist of two sections.While first section of the study gives information regarding the generalstructure and members of Ilmiye Institution, the second section based on mainproblem of this thesis, that is which sources we could refer to have properunderstanding of Ottoman Ilmiye institution, presents main sources related to thisinstitution.Ilmiye Institution comprises Muslim members, majority of them Turkish,who graduate from madrasa with authorization (icazet), and carry out education, law,fatwa and other major religious services.This establishment which has several affiliates such as Shaykh al-İslâm, Kadi,Kadiasker, Mudarris, Nakîbüleşraf was highly respected by Ottoman Sultans andOttoman people (tebaa), and the institution always had privileged status inside thesociety.Among the sources which we could obtain comprehensive information aboutIlmiye are; the registers of the members of Ilmiye institution in which officialtransactions are recorded, biographic sources regarding Ilmiye members, Sakaik andZeyils, autonomous manuscripts.Owing to the wealthy heritage of Ottoman Empire which demonstratesparticularity not only for state organization, also regarding registration and archivingofficial transactions, Turkey has one of the richest archive potentials around the130world, and there are indefinite documents inside the archives, libraries and individualcollections which could become main source for researchers.This study emphasizes the importance of these main sources inside historicalresearches, and attempts to present these sources in detail.