Organoçinko reaktiflerinin elektrofilik aminasyonunda ortak çözücü etkisi

---

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2008

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: FERHAT YEŞİLBAĞ

Danışman: TAHİR DAŞKAPAN

Özet:

Bu çalışmada organoçinko reaktiflerinin elektrofilik aminasyonuyla primer amin sentezi için basit ama etkili bir yöntemin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Aminasyon reaktifleri olarak; aseton O-(2,4,6-trimetilfenilsülfonil)oksim, I ve O-metilhidroksilamin, II kullanılmıştır. Bütün reaksiyonlar argon atmosferi altında yürütülmüş ve reaksiyon ürünleri benzamid türevleri halinde ayrılıp saflaştırılmışlardır. Organoçinko reaktiflerinin I ve II ile elektrofilik aminasyonlarında tek başına CuCN katalizi yeterince etkili değildir. Bu nedenle CuCN ile beraber ortak çözücü kullanılmasının reaksiyon koşulları ve amin verimi üzerine etkisi incelenmiştir. Alkilçinko ve sikloalkilçinko bileşikleri için gelişme sağlanamamış, benzilçinkolar için reaksiyon koşullarında gelişme sağlanmış, arilçinko reaktifleri durumunda ise hem reaksiyon koşulları hem de amin verimi açısından gelişme sağlanmıştır. Ortak çözücü kullanılmasıyla arilçinko reaktiflerinin I ve II ile elektrofilik aminasyonları için arilaminlerin yüksek verimle hazırlanmasına imkan veren, kolay uygulanabilir, yeşil bir yöntem geliştirilmiştir.Abstract In this study, it was aimed to develop a simple but efficient method for the electrophilic amination of organozinc reagents. Acetone O-(2,4,6-trimethylphenylsulfonyl)oxime, I and O-methylhydroxylamine, II were used as amination reagents. All reactions were carried out under argon atmosphere and the reaction products were seperated from the reaction mixture as benzamide derivatives and were purified. In the electrophilic amination of organozinc reagents with I and II only CuCN catalysis was not very effective. For this reason, the effect of the use of co-solvent with CuCN on the reaction conditions and the yield of amine was investigated. In the amination of alkylzinc and cycloalkylzinc compounds, it was not able to provide any development, in the amination of benzylzincs the reaction conditions were improved and in the case of arylzincs, not only reaction conditions but also the yield of amine was improved. By the use of co-solvent, a green and easily applicable method for electrophilic amination of arylzinc reagents with I and II which allowed to prepare arylamines in high yields was developed.