Kesitsel ve tanımlayıcı olarak planlanan bu araştırma; normoglisemik, prediyabet ve tip 2 diabetes mellitusu (tip 2 diyabet) olan bireylerin beslenme alışkanlıkları, besin hazırlama/pişirme/saklamada kullanılan materyaller ve ambalajlı olarak satın aldıkları bazı besinler yolu ile maruz kaldıkları bisfenol A (BFA) miktarının çeşitli parametrelerle ilişkisinin değerlendirilmesi amacı ile yapılmıştır. Araştırmaya; T.C. İzmir Ödemiş Devlet Hastanesi Dahiliye Polikliniği’nde takip edilen 20-64 yaş aralığındaki tip 2 diyabet tanısı alan, prediyabeti olan ve normal glukoz toleransına sahip toplam 188 birey dahil edilmiştir. Bireylerin genel özellikleri, biyokimyasal bulguları, beslenme alışkanlıkları, besin tüketim miktarları ve sıklıkları yüz yüze uygulanan anket formu aracılığı ile elde edilmiş ve bireylerin antropometrik ölçümleri alınmıştır. Bireylerin diyet ile maruz kaldıkları BFA düzeyi; son üç aya ait besin tüketim sıklığı anketi ve bir günlük besin tüketim kaydıverilerinden hesaplanmıştır. Bireylerin besin tüketim sıklığı anketi verilerinden hesaplanan ortalama BFA maruziyet miktarı 0,0527 µg/kg vücut ağırlığı/gün ve besin tüketim kaydı verilerinden hesaplanan ortalama BFA maruziyet miktarı ise 0,0457 µg/kg vücut ağırlığı/gün’dür. Bireylerin besin tüketim sıklığı anketi verilerine göre en fazla BFA maruziyeti sırası ile et grubu (%45,7), süt ve süt ürünleri grubu (%18,1) ve alkolsüz içecekler grubundan (%17,4); besin tüketim kaydı verilerine göre ise en fazla BFA maruziyeti sırası ile et grubu (%38,5), sebze-meyve grubu (%18,3) ve süt ve süt ürünleri grubundan (%16,8) kaynaklanmıştır. Her iki yöntem ile de hesaplanan toplam BFA maruziyet miktarı en fazla sırası ile tip 2 diyabet, prediyabet ve normoglisemik grupta gözlenmiştir (p<0,05). Bireylerin her iki yöntem ile hesaplanan BFA maruziyet miktarı ile APG arasında istatistiksel olarak anlamlı pozitif yönde iyi derecede bir korelasyon saptanmıştır (sırası ile r=0,632; p<0,001 ve r=0,640; p<0,001). Besin tüketim sıklığı anketi verileri ile hesaplanan BFA’daki vücut ağırlığı başına 1 µg/kg artış APG’de 2,816 mg/dL’lik bir artışa neden olurken; besin tüketim kaydı verileri ile hesaplanan BFA’daki vücut ağırlığı başına 1 µg/kg artış ise 2,281 mg/dL’lik bir artışa neden olmuştur (sırası ile %95 GA: 2,416-3,216 ve p<0,001; %95 GA: 1,926-2,636 ve p<0,001). Tip 2 diyabeti bulunan bireylerde ölçülen HbA1c değeri ile sadece besin tüketim sıklığı verilerinden hesaplanan BFA maruziyet miktarı arasında istatistiksel olarak pozitif yönde mükemmel bir korelasyon saptanmıştır (r=0,776 ve p=0,036) ve BFA’daki vücut ağırlığı başına 1 µg/kg artış, HbA1c’de %0,032’lik bir artışa neden olmaktadır (%95 GA: 0,002-0,0062 ve p=0,039). Genel olarak incelendiğinde ise diyet ile maruz kalınan BFA düzeyi ile vücut kompozisyonundaki değişikliklerin belirlenmesinde kullanılan antropometrik ölçümler arasında anlamlı bir ilişki saptanmamıştır (p>0,05). Bireylerin diyet ile maruz kaldıkları BFA düzeyi arttıkça, tip 2 diyabet gelişim riskinde de anlamlı bir artma meydana gelmiştir (Besin Tüketim Sıklığı: Model 1, OR: 1,164 %95 GA: 1,114-1,216 ve p<0,001; Model 2, OR: 1,231 %95 GA:

1,152-1,317 ve p<0,001 ve Model 3, OR: 1,175 %95 GA: 1,115-1,238 ve p<0,001; Besin

Tüketim Kaydı: Model 1, OR: 1,160 %95 GA: 1,110-1,212 ve p<0,001; Model 2, OR: 1,211

%95 GA: 1,139-1,288 ve p<0,001 ve Model 3, OR: 1,160 %95 GA: 1,103-1,207 ve

p<0,001). Sonuç olarak; BFA’nın tip 2 diyabetin gelişiminde etkisi olduğu görülmektedir ancak bu konuda kesin sonuçlar elde edebilmek için geniş ölçekli daha fazla çalışmalara gereksinim duyulmaktadır.

Anahtar Sözcükler: Açlık plazma kan glukozu, Bisfenol A, Prediyabet, Tip 2 diabetes mellitus.