Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2007
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: CEMAL HÜSEYİN GÜVERCİN
Danışman: BERNA ARDA
Özet:Hak kavramının doğruluk ve yetki olmak üzere iki öğesi vardır. Hak, hak sahibi ile ödevli arasındaki ilişkiyi belirlemekte ve sahibine bir şeyi yapabilme yetkisi verirken, başkalarına da bu yetkinin kullanılmasına engel olmama, saygı gösterme yükümlülüğü getirmektedir.İnsan hakları, hakların özel bir grubudur ve kişinin yalnızca insan olduğu için sahip olduğu haklarıdır. İnsan onur ve bütünlüğünün korunması için varolan bu haklar, vazgeçilemez, devredilemez ve evrensel niteliktedir. Tarihsel süreçte önce bireysel ve siyasal haklar, sonra sosyoekonomik haklar ve geçen yüzyılın son yarısında da dayanışma hakları gündeme gelmiştir. Dayanışma hakları içinde tanımlanan hasta hakları, insan haklarının sağlık alanında farklılaşmış uzantısıdır. Hasta hakları konusunda ortaya çıkan talepler, önce uluslararası bildirge ve sözleşmelere yansımış, ardından o hak talebini karşılayacak yasal düzenlemeler gerçekleştirilmiştir.Bu tez çalışmasında Türkiye'de hasta hakları kavramının gelişimi, sağlık mevzuatı, basın, sivil toplum kuruluşları ve mezuniyet öncesi tıp eğitimi kapsamında incelenmiştir. Hasta hakları kavramı paternalistik yaklaşımdan, hasta özerkliğini esas alan aydınlatılmış onam anlayışına doğru gelişim göstermiştir. Bu kavramsal gelişim sağlık mevzuatında belirgin olarak görülmekte iken, sivil toplum kuruluşları, basın ve mezuniyet öncesi tıp eğitiminde daha sınırlı düzeyde gözlenmiştir. Hasta haklarındaki kavramsal gelişim hekimlik uygulamalarına yeterli ölçüde yansımamıştır.AbstractThe concept of rights consists of two components: accuracy and entitlement. This concept determines the relationship between the rights holder and the incumbent, while it warrants the holder to do anything it obliges the others to respect this right and not to interfere with its utilization.Human rights is a special field of rights and an individual acquires them only for being a human. These rights which exist to protect a human being?s dignity and integrity are also indispensable, inalienable and universal. In the historical process first the individual and political rights, and then the socio-economical rights came to the fore, to be followed by solidarity rights in the second half of the last century. The patients? rights, identified within the solidarity rights, are a modified extension of human rights in the field of health. The demands concerning patients? rights have been initially reflected in the international declarations and treaties, consequently legislation has been adopted to meet these demands.In this thesis the evolvement of patient?s rights in Turkey has been researched within the context of the health regulation, media, non-governmental organizations (NGOs) and pregraduate medical education. The concept of patient rights has progressed through a course from paternalistic approach to the informed consent conception which is based on patient?s autonomy. While this theoretical progress has been more discernible in the health regulation, it is observed in a restricted fashion in the NGOs, media and pregraduate education. The theoretical progress in the patient?s rights has not been sufficiently reflected in the practices of health professionals.