Türkiye'deki sivil toplum kuruluşlarının örgün din eğitimine yaklaşımları


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: SÜMEYRA ARICAN

Danışman: RECAİ DOĞAN

Özet:

Sivil Toplum Kuruluşları tüm dünya ülkeleri yanı sıra Türkiye'de de sosyal, kültürel ve siyasal işlevlerini aktif olarak sürdürmektedirler. 2000'li yıllardan itibaren daha kurumsal bir yapılanmayla faaliyetlerini çeşitlendiren bu kuruluşlar yayınladıkları raporlar ve organizasyonlarını gerçekleştirdikleri bilimsel faaliyetlerle eğitim ve din eğitimi politikaları üzerindeki etkilerini gittikçe arttırmaktadırlar. Türkiye'deki Sivil Toplum Kuruluşlarının örgün din eğitimine yaklaşımlarının irdelendiği bu çalışma bir çoklu durum deseni olarak tasarlanmış olup, STK'ların yaklaşımlarındaki benzerlik ve farklılıkları yanı sıra sundukları çözüm önerilerini betimleyici bir yaklaşımla ele almaktadır. Örneklem seçiminde maksimum çeşitlilik örneklemi tercih edilerek, farklı misyonları benimseyen kuruluşları içeren bir çeşitlilik sağlanmıştır. Araştırmada 28 Sivil Toplum Kuruluşu'nun yayınladıkları araştırma raporları, bilgi notları ve diğer faaliyetleri incelenerek bu kuruluşların yaklaşımları ortaya koyulmuştur. Çalışmanın ana temaları aynı zamanda örgün din eğitimi alanının konu alanlarından olan DKAB dersleri ve seçmeli din dersleri olarak belirlenmiş ve bu temalar kendi özgün tartışma konuları bağlamında yapılandırılmıştır. Çalışma verilerinin toplanması doküman analizi yöntemiyle, verilerin analizi ise çapraz durum analizi yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Çalışma sonucunda Sivil Toplum Kuruluşlarının örgün din eğitimi alanının temel meselelerine dair değerlendirmeler ve katkılar sundukları görülmüştür. Bu tespit ve önerilerin uygulayıcılar tarafından dikkate alınması ve adeta kördüğüm haline gelmiş tartışma maddelerinin ve sorunların aşılmasında toplumsal uzlaşının oluşması büyük önem taşımaktadır. Bununla birlikte incelenen çalışmaların henüz mevcut uygulamaların ötesine gidemediği, sivil kuruluşların birbirleriyle ortak çalışmalar yürütmedikleri, din eğitimi alanının toplumsal birlikteliğe ve sivil toplum kültürünün gelişimine sağlayacağı güçlü katkıdan yeterince faydalanılamadığı tespit edilmiştir. Civil society organisations actively carry on their social, cultural and political functions in Turkey, like all other countries around the world. Diversifying their activities since the 2000s with more institutional structures, these organisations continuously increase their effects on educational and religious education policies with their reports and scientific events they organise. This study, in which the approaches of civil society organisations in Turkey towards formal religious education is investigated, is a multiple-case design study and a descriptive study on the similarities and differences of civil society organisations in their approaches as well as their solution proposals. By choosing a maximum variety sample technique, it is a varied study including various institutions with quite diverse missions. The study investigates 28 civil society organisations' research reports, fact sheets and other activities to illustrate their approaches. Main themes are Religious culture and moral education subject and optional religious subjects, which are also subject foci of formal religious education. Data is collected via the document analysis method and analysed via cross-case analysis. Accordingly, civil society organisations are found to make evaluations and contributions to the formal religious education field. It is quite essential for executives to consider these findings and suggestions and reach a societal consensus in overcoming points of discussions, which are almost tangled. Moreover, it is determined that the studies investigated could not reach beyond current practices, civil societies are not able to conduct joint works and the religious education as a field is far from making a strong contribution to social cohesion and further strengthening of civil society culture in the country.