Dodurga (Çorum) Havzası bitümlü şeylerinin paleoredoks koşullarının incelenmesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2016

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: PELİN AKKAYA

Danışman: ALİ SARI

Özet:

Çalışma alanı Çorum’un Dodurga ilçesine bağlı olup organik maddece zengin kayaçların depolanma ortamı redoks koşullarının belirlenmesi amaçlanmıştır. İnceleme alanındaki istif: Geç Kretase yaşlı tektonik melanj, Paleosen yaşlı türbiditler, Geç Eosen yaşlı Deliceırmak Formasyonu, Erken Oligosen yaşlı İncik Formasyonu ve Geç Oligosen yaşlı birbirine geçişli Güvendik ve Kızılırmak Formasyonları üzerinde Miyosen yaşlı kömür içeren Hançili ve Bayındır Formasyonları, Pliyosen yaşlı Bozkır ve Değim Formasyonları ve Kuvaterner oluşukları şeklindedir. Çalışmanın yapıldığı Hançili Formasyonu Miyosen yaşlı olup hakim litolojisini kiltaşı, bitümlü şeyl, bitümlü marn ve kömürler oluşturmaktadır. İncelenen organik kökenli kayaçlar (bitümlü şeyl ve bitümlü marn) ortalama %6, kömürler ise %38 TOC değerlerine sahiptirler. Mo, Mn, Ni, V, U, Cr, Co, Sc gibi çeşitli iz elementler paleoredoks koşullarını değerlendirmek için kullanılmaktadır. V/(V+Ni), V/Cr, Ni/Co, V/Sc, U/Th, Th/U, Mo/Mn gibi oranlar elementlerin jeokimyasal davranışlarına bağlı olarak depolanma sırasındaki redoks koşullarını belirtirler. Bu çalışmada, oranlar hesaplanmış ve Dodurga havzasının paleoredoks ortam koşulları çeşitli diyagramlardan yararlanılarak yorumlanmıştır. Ayrıca, Corg-S-Fe ilişkileri de depolanma ortamı paleoredoks koşullarını değerlendirmek için kullanılmıştır. Dodurga sahasına ait örneklerin S-Fe ve Corg ilişkileri araştırılmıştır. Bütün jeokimyasal veriler bir göl havzası olarak kabul edilen Dodurga Havzasının çoğunlukla oksik ve disoksik koşullarda geliştiğini göstermektedir. Abstract The determination of organic matter rich rocks deposited Dodurga Basin (Çorum) is proposed in this study. In the study area, the sequence of formations from old to young is Late Cretaceous aged tectonic melange, Early Paleocene aged turbiditic and submarine deposits, Late Eocene Deliceırmak limestones, Early Oligocene İncik Formation, Late Oligocene aged Kızılırmak and Güvendik Formations, Miocene aged Hançili and Bayındır Formation, Pliocene aged Bozkır and Değim Formations and Quaternary units. Studied Hançili Formation that is Miocene aged, mostly formed clay stone, bituminous shale, bituminous marl and coal. Organic source rocks (bituminous shale and bituminous marl) have an interval 6% and 38% (for coals) TOC values and have rich organic matter content in terms of source rock potential. Different elements such as Mo, Mn, Ni, V, U, Cr, Co, Sc are used for the assessment of paleoredox conditions. Ratios such as V/(V+Ni), V/Cr, Ni/Co, V/Sc, U/Th, Th/U, Mo/Mn imply redox conditions during deposition associated with geochemical behaviour of elements. In this study, these ratios are calculated and paleoredox conditions of Dodurga Basin annotated by different diagrams. Moreover, Corg-S-Fe relations are used for the assesment depositional environment’s redox conditions. The sulphur rate is an indicator of sulphiditic features and also it is an important sign of organic matter preservation. The relations between S-Fe and Corg of samples from Dodurga area (study area) are investigated. Consequently, the relations are compatible.