1980'li yıllar Türkiye'sinde alternatif bir kültürel deneyim: Çekirdek Sanat Evi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2021

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: KARACA YİĞİT PEHLİVANLI

Danışman: SEVGİ CAN YAĞCI AKSEL

Özet:

Bu çalışmada, 1980’li yıllarda İstanbul’da faaliyet göstermiş olan Çekirdek Sanat Evi (ÇSE) müzik, toplum ve tarih ilişkisi perspektifiyle, alternatif ve karşıt kültürel ögeler arasındaki ilişkiye dair kavramsal çerçevenin yanı sıra habitus ve kültürel sermaye kavramları üzerinden çözümlenmiştir. Çalışmada, 1980’li yıllardaki toplumsal koşulların sosyo-kültürel yaşamdaki yansımalarıyla çizilen çerçeve, ÇSE’deki pratiklerle ortaya konan deneyimin özgünlüğünü ve alternatifliğini değerlendirmeye katkı sunan bir bağlamın şekillenmesini sağlamıştır. Bu bağlamda, dönemin askeri ve sivil yönetimlerince uygulanan neo-liberal politikaların kültür-sanat alanında yarattığı değişime alternatif olarak ortaya konan pratiklerin, aynı zamanda hakim anlayışa uygun bir şekilde gerçekleştirilmek istenen toplumsal değişime karşıtlık sunan bir yaşam kültürü sunucusu ve aktarıcısı olma potansiyeli taşıdığı varsayımından hareketle ÇSE deneyiminin özgünlüğü değerlendirilmiştir. Bu deneyime farklı boyutlarıyla dahil olan görüşmecilerin aktardığı bilgiler; ÇSE’deki etkinliklere özel olarak yer veren tek gazete olan Cumhuriyet Gazetesi’ndeki haber ve ilanlar; ÇSE’nin kurucusu olan Fikret Kızılok’la yapılanlar başta olmak üzere, gazete ve dergilerde yer alan röportajlar, varsayımımız çerçevesinde analiz edilmiş ve şu sonuçlara ulaşılmıştır. Bağımsız müzisyenlerin üretimlerini paylaşabileceği bir sahne sunan ÇSE, müziğin merkezde yer aldığı ve farklı sanat dallarını da kapsayan bir sergileme-eğitim merkezi olmasıyla, alternatif kültür mekanlarının büyük ölçüde azaldığı 80’li yıllar Türkiye’sinde kültürel hegemonya mücadelesi içerisindeki bir karşı duruşu simgelemektedir. Çocuklara yönelik sanat eğitiminin yanı sıra bağımsız-alternatif bir sahnede dinleyicilere ulaşan müzikal üretimlerin, kaset teknolojisinin sunduğu imkandan faydalanılarak alternatif bir dağıtım ağına dahil edilmesi, ÇSE’yi dönemini aşan bir yaşam kültürü sunucusu ve aktarıcısı olarak değerlendirmeyi mümkün kılmaktadır.