Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: DERYA ÖZARSLAN
Danışman: MUSTAFA DOĞAN
Özet:Bu çalışmada, Türkiye'de faaliyet gösteren imalat firmaları açısından, ihracat ile firma verimliliği arasındaki nedensellik ilişkisini değerlendirmek amaçlanmaktadır. Firma verimliliği hem toplam faktör verimliliği hem de işgücü verimliliği olarak tanımlanmıştır. Çalışmada aynı piyasada faaliyet gösteren firmalardan daha verimli olanlarının ihracat piyasasına girdikleri görüşünü ortaya koyan kendi kendini seçim hipotezi ile ihracat piyasasına giren firmaların, ihracata bağlı olarak verimliliklerini artırdıkları görüşünü ortaya koyan ihracat yaparak öğrenme hipotezi test edilmektedir. Buna ek olarak, katma değer, üretim düzeyi, satış, çalışan sayısı, çalışan başına düşen maaş, birim işgücü maliyeti gibi tanımlanan diğer firma göstergeleri üzerindeki ihracat etkisi de test edilmektedir. Bu amaçla, Türkiye'de faaliyet gösteren imalat firmalarının 2003-2015 dönemine ait veri seti, eğilim skoru eşleştirme ve farkın farkı tahmincisi yöntemleriyle analiz edilmiştir. Analiz sonuçlarında, ihracat yapan firmaların, verimlilik ve diğer firma göstergeleri bakımından, ihracat yapmayan firmalara kıyasla üstünlüğü ortaya konarak kendi kendini seçim hipotezi, literatür ile tutarlı şekilde desteklenmiştir. Buna göre, Türkiye'de faaliyet gösteren firmalar açısından, daha verimli, daha büyük, daha sermaye yoğun ve çalışanlarına daha yüksek ücret ödeyen firmalar ihracat piyasasına girerlerken bu özellikler bakımından daha geride olan firmalar ihracat piyasasından çekilmektedirler. Ayrıca firmaların, ihracat piyasasına girdikten sonra öğrenme etkisine bağlı olarak verimliliklerini artırdıkları görülmüştür. Yalnızca yerel piyasada faaliyet gösteren firmalarda da verimlilik artışı yaşanmakla birlikte, oluşan verimlilik artışı, ihracata başlayan firmalarda istatistiksel olarak anlamlı ölçüde daha yüksek düzeydedir. Böylece, ihracat yaparak öğrenme hipotezi de Türkiye verisi için desteklenmiştir. Bununla birlikte ihracat piyasasından çekilen firmaların verimliliklerinde, piyasadan çekildikleri dönemi takip eden yıllarda bir azalma olmadığı, bu firmaların ihracata devam eden firmalarla benzer ölçüde verimlilik artışı yaşadıkları tespit edilmiştir. Elde edilen bu bulgu, ihracata bağlı olarak yaşanan öğrenme etkisinin, ihracat piyasasından çekildikten sonra da devam ettiğini göstermektedir. Buna göre, ihracat geçmişi olan firmalar, ihracat piyasasından çekildikten sonraki dönemlerde, ihracat piyasasından öğrendiklerini yerel piyasaya aktararak rakipleriyle rekabet edebilmektedirler. İhracatın verimlilik dışında kalan diğer firma göstergeleri üzerindeki etkisi ise benimsenen ihracat durumuna bağlı olarak farklılaşmaktadır. Başka bir ifadeyle, ihracata başlamak ve ihracatı bırakmak firmalar üzerinde farklı etkilere sebep olmaktadır. İhracata başlamak firma göstergelerinde iyileşmeye neden olurken, ihracatı bırakmanın firma göstergelerinde bir gerilemeye sebep olmadığı yalnızca bu göstergelerde ihracata devam eden firmalara kıyasla daha az artış yaşanmasına neden olduğu görülmüştür. Çalışmada ihracat ile ARGE harcaması arasında pozitif yönlü bir ilişki olduğu da ortaya konmuştur. Analiz sonuçları, firmaların ihracata başladıktan sonra, ARGE harcamalarını artırdıklarını, ihracatı bıraktıktan sonra ise ARGE harcamalarını azalttıklarını göstermektedir. Son olarak, analizlerde ihracat durumunda değişiklik yapmayan firma gruplarının yabancı sermaye oranının, ihracat durumunu değiştiren firma gruplarının yabancı sermaye oranından, istatistiksel olarak anlamlı ölçüde daha yüksek düzeyde olduğu görülmüştür. Buna göre, yabancı hissedarların yatırım tercihleri firmanın yerel ya da yabancı piyasada faaliyet göstermesinden etkilenmemektedir. Bu bulgu, yabancı hissedarların yatırım tercihlerinde, mevcut ihracat konumunu değiştirmeyen firmaları tercih ettikleri sonucunu ortaya koymaktadır. In this study, it is aimed to assess the causal relationship between export and the firm productivity in terms of manufacturing firms operating in Turkey. Firm productivity is defined as both total factor productivity and labor productivity. There are two hypothesis which are tested. First is the self-selection hypothesis which points to the direction of causality relation from productivity to export and the second is the learning by exporting hypothesis which points to causality relation from export to productivity. In addition, the export effect on other defined indicators such as value added, production level, sales, number of employees, salary per employee, unit labor cost are tested. For this purpose, the data set for the period of 2003-2015 of the manufacturing firms operating in Turkey was analyzed by propensity score matching and difference in difference estimator methods. In the results of the analysis, the superiority of the export companies from the firms that do not export is shown, in terms of productivity and other firm indicators and the self-selection hypothesis is confirmed in line with the findings in the literature. More specifically, companies that are more efficient, larger, more capital-intensive and pay higher wages to their employees, enter the export market and the companies that are behind these properties are withdrawn from the export market. It was also observed that firms increased their productivity after entering the export market depending on the learning effect. Although the firms operating only in the domestic market experienced an increase in productivity, the increase in productivity was significantly higher in the firms that started exporting. Thus, learning by exporting hypothesis is also supported for Turkish firms. On the other hand, it was found that the productivity of the firms withdrawn from the export market did not decrease in the years following the withdrawal from the market, and that these firms experienced an increase in productivity to a similar extent as the firms that continued to export. This finding shows that the export-related learning effect persists even after withdrawal from the export market. Accordingly, companies with export experience can compete with their competitors by transferring what they have learned from the export market to the domestic market in the period following the withdrawal from the export market. The effect of exports on other indicators other than productivity differs depending on the adopted export situation. In other words, starting export and ending export has different effects on firm indicators. Starting to export led to improvement in firm indicators, while ending exports did not lead to a decline in firm indicators, but only led to a slight increase in these indicators compared to firms that continued to export. The study also revealed a positive relationship between export and R&D spending. The results of the analysis show that the firms increase their R&D expenditures after they start exporting and reduce their R&D expenditures after they end exporting. Finally, it was found that the foreign capital ratio of the firms that did not make any changes in the export situation was statistically significantly higher than the foreign capital ratio of the firms that changed the export situation. Accordingly, the investment preferences of foreign shareholders are not affected by the firm's activity in domestic or export markets. This finding reveals that foreign shareholders invest in firms that do not change their current export position.