Almanca ve Türkçede cümle ögeleri. Biçimbilimsel ve sözdizimsel bir karşılaştırma / Satzglieder im Deutschen und im Türkischen. Ein morpho-syntaktischer vergleich


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2020

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: 3Hüssam Serhat Daşcı

Danışman: DURSUN ZENGİN

Özet:

Almanca ve Türkçede cümle ögelerinin yerlerinin sözdizimsel ve biçimbilimsel açıdan incelenmesinin amaçlandığı bu çalışma, genel itibariyle teori ve analiz kısımları olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Teori kısmında, ilk olarak dil kavramı üzerinde durulmuştur. Dillere genel bir bakış yapıldıktan sonra sıra çalışmanın odak noktasını oluşturan Almanca ve Türkçeye gelmektedir. Her iki dilin genel özelliklerine kısaca değinildikten sonra, inceleme alanı olarak seçilmiş olan cümle ve cümle ögeleri kavramları her iki dil için ayrı ayrı ele alınmıştır. Analiz kısmında, cümleler anlamlarına ve yapılarına göre olmak özere iki gruba ayırılmıştır. Hem anlamlarına hem de yapılarına göre cümlelerin analizi yapılırken Almancadan yola çıkılarak Präsens, Präteritum, Perfekt, Plusquamperfekt, Futur I ve Futur II olmak üzere altı zamana ve Türkçe eşdeğerlerine yer verilmiştir. Cümleler, genel itibariyle etken yapıdaki olumlu cümlelerden oluşmuştur. Örnek cümlelerin, ilk olarak hem Almanca hem de Türkçede detaylı incelemeleri yapılmış ve cümle ögelerinin yerleri analiz edilmiştir. Cümle ögelerinin yerleri arasındaki benzerlikler ve farklılıklar ortaya koyulurken, karşılaştırmalı bir çalışma yürütülmüş, ögeler sözdizimsel ve biçimbilimsel açıdan geleneksel dilbilgisine göre karşılaştırılmıştır. Sonuç kısmında ise, ikinci bölümde yer alan tüm analizler ve ortaya çıkan benzerlikler ile farklılıkların ışığında elde edilen veriler paylaşılmıştır ve böylelikle Almanca ve Türkçe cümlelerde, ögelerin yerlerinin sözdizimsel ve biçimbilimsel açıdan ele alınması gayretinde bulunulan bu karşılaştırmalı dilbilim çalışması tamamlanmıştır. Anahtar Sözcükler: Almanca, Türkçe, cümle ögeleri, karşılaştırmalı dilbilim, karşılaştırmalı dilbilgisi