Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2006
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ŞULE KISAKÜREK (KAZANCI)
Danışman: NİLGÜL KARADENİZ
Özet:Dağlık alanlar, ekolojik açıdan duyarlı ve kaynak değerleri korunması gereken ekosistemlerdir. Bu bağlamda, tez çalışmasında Kahramanmaraş Çimen Dağı örneğinde dağ ekosistemlerine yönelik yönetim planlaması süreci araştırılmıştır. Öncelikle araştırma alanının doğal, sosyo-ekonomik ve kültürel yapısı belirlenerek, doğal veriler hassaslık, doğallık ve nadirlik gibi ekolojik değerlendirme kriterleri ile ilişkilendirilmiştir. Daha sonra bu kriterler niceliklendirilmiş ve Coğrafi Bilgi Sistemi ortamında değerlendirilmiştir. Değerlendirme sonucunda Çimen Dağı'nın koruma niteliği durumu ortaya konmuştur. Daha sonra koruma niteliği haritası kullanılarak, UNESCO MaB Programında belirlendiği şekliyle bölgeleme yapılarak Çekirdek Bölge (Mutlak Koruma), Geçiş (Tampon) Bölge ve Gelişme Bölgesi belirlenmiştir. Sosyo-ekonomik ve kültürel veriler elde edilmesinde bilgi formları kullanılmış ve edinilen bilgiler yönetim planlamasını yönlendirmiştir. Değerlendirme sonuçlarına göre Çimen Dağı'nın, sahip olduğu kaynak değerleri ile korunması gereken bir sistem olduğu belirlenmiştir. Çimen Dağı'nda yaşayan halk yoksuldur ve yaşamları doğrudan doğal kaynaklara bağlıdır. Bu nedenle doğal kaynaklar üzerinde önemli tahriplere neden olmaktadırlar. Bu sonuçlara göre kaynaklara saygılı bir anlayış çerçevesinde (ya da kaynakları tüketmeyecek) Çimen Dağı ekosistemi için ideal hedef; `Çimen Dağı ekosistem kaynaklarının akılcı kullanımının sağlanması için mekanizmaların geliştirilmesi' olarak belirlenmiştir. Çimen Dağı için akılcı kullanım; gelişme bölgesinde gerçekleştirilecek ekoturizm faaliyeti olarak belirlenmiştir. İdeal yönetim hedefini daha gerçekleştirilebilir kılmak için destekleyici ve sınırlayıcılardan yararlanılarak faaliyet hedefleri belirlenmiştir. Yöre halkının yeterli bilince sahip olmaması, tarihi ve kültürel kaynak değerlerinin kaybolması, geleneksel kimliklerin kaybolması ve yetersiz alt yapı önemli sınırlayıcılar olarak ortaya konmuştur. Çimen Dağı'nın ekolojik özellikleri, mülkiyet durumu, çok yoğun bir kullanımın olmaması, halkın ekoturizme yatkın olması önemli destekleyiciler olarak ortaya konmuştur. Tez, yönetim planının işlerliğini sağlamayı hedefleyen organizasyon modeli ile sonlandırılmıştır. Abstract Mountain areas are the ecosystems which are sensitive in point of view ecologically and it is needed that their resource values must be protected. In this context, the mountain zone management planning process in the example of Kahramanmaraş Çimen Mountain was investigated within this thesis. First, natural data were correlated with ecological evaluation criterion (sensitivity, naturality and rarity) determining natural, socio-economic and cultural structure of the research area. Then, these criterions were quantified, and evaluated by using Geographical Information System. As a result of evaluation, the situation of protection quality of Çimen Mountain was put forward. After this, core, buffer and development zones were determined using protection quality map with zoning as determined by UNESCO MaB program. Information forms were used to obtain socio-economic and cultural data and derived knowledge were canalized to management planning. According to evaluation results, it is determined that Çimen Mountain is a system which must be protected absolutely with its own resource values. The people who live in Çimen Mountain are poor and their lives are depending on the natural resources. On this account, they cause important destructions on the natural resources. According to these results, ?the development of mechanisms to provide rational use of ecosystem resources of Çimen Mountain? was determined as ideal object for Çimen Mountain ecosystem in which resources won?t be depleted. The rational use for Çimen Mountain is determined as ecotourism activities which will be realized in the buffer zone. Activity objects were determined using restrictive and supportive to make more achievable the ideal management object. Unconsciousness of the local people, disappearing of historic and cultural resource values, disappearing of traditional identity and insufficient infrastructure were determined as important restrictive. Ecologic characteristics of Çimen Mountain, ownership situation, lack of intensive usage and tendencies of community to eco-tourism were displayed as important supportive. Consequently, activity objects were determined, and the organization model was put forward concerning management planning of Çimen Mountain.