Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2006
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MURAT CİVANER
Danışman: BERNA ARDA
Özet:İlaç şirketlerinin pazarlama çalışmaları, günümüzde giderek artan biçimde sağlık çalışanlarının vekamuoyunun gündemine girmeye başlamıştır. Yasal tanıtım çalışmalarının yanı sıra, saygın bilimadamlarına ilaç propagandası karşılığında ücret ödemek, bilimsel araştırma sonuçlarınıyönlendirmek, hekimlere yazdıkları ilaçlar karşılığında pahalı hediyeler vermek gibi yasalolmayan uygulamalardan da söz edilmeye başlanmış, bu pazarlama yöntemlerinin olumsuzetkileri yazında sık yer alır olmuştur. Yasal ve yasal olmayan pazarlama yöntemlerinin etiksorunlara yol açtığı, hasta-hekim ilişkisini ve mesleği olumsuz etkilediği ve ayrıca maliyetleriartırdığı ileri sürülmektedir. Tezin amacı, ilaç şirketlerinin ülkemizde kullandıkları pazarlamayöntemlerini araştırmak ve hekimlerin ilaç şirketleriyle bu yöntemler aracılığıyla kurulanilişkileri nasıl yargıladıkları ve yargıların gerekçelerini öğrenmektir. Ayrıca bu gerekçelerin etikaçıdan çözümlenmesi amaçlanmıştır.Yukarıda tanımlanan amaca ulaşmak için, öncelikle 22 ilaç şirketi çalışanı ve hekim ilederinlemesine görüşmeler yapılmış ve ülkemizde uygulanan pazarlama yöntemlerinin çeşitlerisaptanmıştır. İkinci aşamada ise, 2,300 hekimin katıldığı bir anket araştırması yürüterek,hekimlerin çeşitli hekim-ilaç şirketi ilişkileri üzerine yargıları ve bu yargılarına dayanakoluşturan gerekçeleri sorgulanmıştır. Son aşamada ise, bu yargılar ve gerekçeleri, çıkarımçözümlemesi yöntemi kullanılarak çözümlenmiştir.Çözümleme sonucunda, hekimlerin ilaç şirketleriyle pazarlama yöntemleri aracılığıyla kurduklarıilişkileri haklı çıkaran çıkarımların sağlam olmadığı, yanı sıra, bu ilişkilerin haklıçıkarılamayacağını ileri süren çıkarımların sağlam ve ikna edici olduğu belirlenmiştir. Ayrıca,yazında sözü edilen pazarlama yöntemlerinin ve yöntemlerden kaynaklanan sorunların ülkemizdede hemen hemen aynı biçim ve çeşitlerle yaşandığı saptanmıştır. Bir başka sonuç ise, hekimlerinçeşitli nedenlerle ilaç şirketiyle kurduğu ilişkide savunmasız olduğudur.Abstract Promotional activities of pharmaceutical companies increasingly become a hot topic in publicand health workers? agenda. Ethical problems caused by legal marketing techniques are debatedwidely. Besides, paying key opinion leaders in order to make ?effective? speeches, interventionsto scientific researches sponsored by companies, giving expensive gifts and holidays tophysicians are ?another? marketing methods which are dealt with in literature more frequently. Itis argued that legal and illegal marketing methods lead to ethical problems, effect the patient-physician relationship and the professsion in a negative way, and increase the costs. Taking intoaccount of these knowledge, it is clear that the need for an assessment of situation is crucial forour country. The main aim of this dissertation is to investigate the pharmaceuticalcompanies?marketing methods that are used in Turkey, and to determine the physicians?judgements and reasons behind them about physician- pharmaceutical company relations. Andfinally, it is aimed that to analyse those arguments from the view point of ethics. In order to reachthe aim described above, a qualitative research was carried out with 22 physicians andpharmaceutical company employees who works in various positions, and marketing methodsapplied in our country were determined. At second phase, a questionnaire survey was performedwith participation of 2,300 physicians, physicians? judgements and reasons behind them aboutphysician- pharmaceutical company relations were analysed. As a result, it is revealed that thereis no argument which justifies the physician- pharmaceutical company relations; the ?positive?arguments are all invalid or unsound. In addition, the ?negative? arguments which claim that anykind of physician- pharmaceutical company relations cannot be justified are sound andpersuasive. Besides, it is concluded that nearly every marketing method which is mentioned inthe literature is applied in Turkey, and physicians are at the vulnerable side of this relationship.