Tutuklu ve hükümlülerin sağlık hakkı ve sağlık hizmetlerine erişimi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2020

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: MUTLU SERELİ KAAN

Danışman: DEVRİM AYDIN

Özet:

Sağlık hakkı temel insan haklarından biridir. Yaşam hakkının bütünleyicisi olarak değerlendirilmesi, esasen ikinci kuşak haklar arasında yer alan bu hakkın temel haklar kategorisinde değerlendirilmesine neden olmuştur. Dünya Sağlık Örgütü'nün kuruluş anayasasında, bedensel, ruhsal ve sosyal yönden tam bir iyilik hali içinde olabilmek için ulaşılabilecek en yüksek standartların sağlanması, sağlığın tanımı içinde yer almış, sağlık hakkının kapsamının oluşmasında bu ifadeler belirleyici olmuştur. Ayrıca, bunun için ırk, din, politik inanç, ekonomik ve sosyal durumu ayrımı yapılamayacağı da yine burada vurgulanmıştır. Bu tanıma göre, sağlık hakkı için herhangi bir koşul getirmek ayrımcılık olacaktır. Tutuklu ve hükümlülerin sağlık hakkı konusu ise sağlık hakkı kavramının görece gecikmişliğinden kaynaklı olarak ve özellikle dünyada AIDS, hepatit, tüberküloz vb. gibi hastalıkların yayılmasıyla, halk sağlığı alanının dikkatini hapishanelere çevirmesinden sonra gündeme gelmiştir. Tutuklu ve hükümlüler sadece gidip-gelme özgürlüğünden yoksun bırakılmış kişilerdir. Bunun dışındaki tüm haklara sahiptirler ve bu hakların onlara, dışarıdakilerle eşit standartlarda sağlanması devletin görevidir. Öte yandan, hapishanelerde sağlık standartlarının koşulları tüm dünyada genel olarak kötüdür. Kapalı mekânlar, havasızlık, değişen nüfus sağlıkla ilgili riskleri artırmakta, sağlık hizmetlerinin sunumundaki aksamalar ve gecikmeler aslında aşılabilecek kimi sağlık sorunlarının kronikleşmesine yol açmaktadır. Kapalı olmanın kendisi kişilerin psikolojik sağlığını olumsuz etkilemektedir. Türkiye'de tutuklu ve hükümlülerin sağlık hakkı ve sağlık hizmetlerine erişimlerindeki sorunlar yıllardır gerek tutuklu ve hükümlü ailelerinin başvuruları, gerekse basına yer alan haberler doğrultusunda kamuoyuna da aksetmektedir. Türkiye'de hapishanelerde koruyucu sağlık hizmetleri, 2010 yılından bu yana ülke genelinde uygulanan "Aile Hekimliği Sistemi" aracılığıyla verilmektedir ancak sistemin kendisinden ve işleyişinden kaynaklanan pek çok sorun bulunmaktadır. Ayrıca hapishanelerde sağlık hizmetlerine erişim konusu zaman zaman "ceza üstüne ceza" şeklinde karşımıza çıkabilmekte, özellikle ağır, kronik hastalıkları olanlar, hapsedilmeye uygun olmayanlar ve dezavantajlı gruplar yönünden AİHS'in yaşam hakkını düzenleyen 2. maddesi ve işkence, insanlık dışı ve aşağılayıcı muamele yasağını düzenleyen 3. maddesine aykırı durumlar oluşabilmektedir. The right to health is one of the fundamental human rights. Considering the right to life as an integral part, this right, which is among the second generation rights, has been evaluated in the basic rights category. In the founding constitution of the World Health Organization, the highest standards that can be achieved in order to be in full physical, mental and social well-being are included in the definition of health and these statements have been decisive the scope of the right to health. It is also emphasized that race, religion, political belief, economic and social situation cannot be differentiated for this purpose. According to this definition, any condition for the right to health will be discrimination. The right to health of detainees and convicts is due to the relative delay in the concept of the right to health and especially in the world, AIDS, hepatitis, tuberculosis and etc with the spread of diseases, such as the public health area turned to the attention of the prisons. Detainees and convicts are deprived of the freedom of commuting. They have all other rights, and it is the duty of the state to provide them with equal standards to those outside. On the other hand, the conditions of health standards in prisons are generally poor throughout the world. Indoors, airlessness, changing population increase health risks, and delays in the provision of health services actually lead to some chronic health problems that can be overcome. Being closed affects the psychological health of people negatively. In Turkey, prisoners of the right to health and access to health services to the detainees and for years the problems in the applications of convicts families, in line with the news in the press as well as the public are also reverberate. preventive health services in prisons in Turkey, since 2010, applied throughout the country "Family Medicine System" is introduced through, but there are many problems arising from the system itself and its operation. In addition, access to health services in prisons may occasionally appear as punishment on punishment in particular Article 2 of the European Convention on Human Rights (ECHR) regulating the right to life for those with severe, chronic illnesses, incapable of imprisonment and disadvantaged groups, and regulating the prohibition of torture, inhuman and degrading treatment there may be situations contrary to Article 3.