Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: BÜŞRA YURTALAN
Danışman: MAHMUT AY
Özet:İslam düşünce tarihinde, farklı dini anlama ve yorumlama biçimleri tezahür etmiş ve farklı dinî söylemler ortaya çıkmıştır. Aynı din içinde var olan farklı söylemler ve gruplar, grup kimliğinin verdiği motivasyonla, kendilerini, diğerlerinden ayırt eden özelliklerini belirlemiş ve ön plana çıkarmışlardır. Kimi zaman dinî söylemler, hakikat ve kurtuluş iddiasına dönüşerek, diğer grupları dışlayan bir söyleme dönüşmüştür. Ashâbu'l-Hadîs'in akaid metinlerinde, akla bilgi değeri yükleyen her türlü gruba karşı, dışlayıcı bir söylemin varlığı dikkat çekmektedir. 3./9. asırda Ashâbu'l-Hadîs'in dışlayıcı söyleminin tespit ve analiz edildiği bu tez; giriş, iki bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Girişte, araştırmanın konusu, kapsamı, kaynakları ve yöntemi hakkında bilgi verildikten sonra, 3./9. entelektüel yapısı ve iki farklı dinî söyleme zemin hazırlayan, re'y ve eser/hadis perspektifleri ele alınmıştır. Sonrasında dışlayıcı söylemin muhatapları hakkında kısaca bilgi verilmiştir. Birinci bölümde, Ashâbu'l-Hadîs'in akaid metinlerinde dışlayıcı söylem, teorik/teolojik ve pratik düzeyde tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu doğrultuda dışlayıcı söyleme temel oluşturan içeriksel çerçeve, dışlayıcı söylemin somutlaştığı kavramlar ve dışlayıcı söylemin sosyal alana yansımaları ele alınmıştır. İkinci bölümde, Ashâbu'l-Hadîs'in akaid metinlerinde dışlayıcı söyleme temel oluşturan düşünsel çerçeve; metodolojik, zihinsel ve ahlâkî bakımlardan tahlil edilmeye çalışılmıştır. Ashâbu'l-Hadîs'in metodolojik, zihinsel ve ahlâkî esaslarının, dışlayıcı söyleme, ne ölçüde ve ne şekilde zemin hazırladığı değerlendirilmiştir. In History of Islamic thought, different forms of religious understanding and interpretation have appeared and different religious discourses have emerged. The different discourses and groups that existed within the same religion have identified and featured the characteristics that distinguish themselves from others with the motivation of group identity. Religious discourses sometimes become a claim of truth and salvation and turn into a discourse that excludes other groups. It is remarkable that an exclusionary discourse against all groups emphasizing the value of information for the mind takes place in aqa'id texts of Ashab al-Hadith. This dissertation in which the exclusionary discourse of the Ashab al-Hadith in the 3rd/9th century, detected and analyzed, consists of an introduction, two chapters, and a conclusion. At the introduction, after giving information about the subject, scope, sources, and method of the research, the intellectual structure of 3rd/9th century and the perspectives of ra'y and asar/hadith which provide a basis for two different religious discourse are discussed. Then brief information is given about the interlocutors of the exclusionary discourse. In the first chapter, the exclusionary discourse of the Ashab al-Hadith texts is tried to be determined in theoretical/theological and practical ways. The contextual framework which constitutes the basis of exclusionary discourse, the concepts in which exclusionary discourse becomes concrete and the reflections of exclusionary discourse on the social domain are discussed. In the second chapter, the intellectual frame constituting the basis of exclusionary discourse in the Ashab al-Hadith's aqa'id texts is tried to be analyzed in terms of methodological, mental and moral aspects. In this chapter, to what extent and how the methodological, mental and ethical principles of Ashab al-Hadith provided a basis to the exclusionary discourse has been interpreted.