İmam Mâturîdî'nin fikirlerinde Ebû Hanîfe'nin etkisi


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2018

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: METİN AVCI

Danışman: SÖNMEZ KUTLU

Özet:

Ebû Hanîfe (150/767) ve İmam Mâturîdî (333/944), Ehl-i Sünet akâidine yön veren iki büyük mütekellimdir. Ebû Hanîfe, birçok öğrenci yetiştirmiş, yetiştirdiği bu öğrenciler İslâm coğrafyasının dört bir yanına yayılmış, özellikle Horasan ve Mâverâünnehir bölgesinde onun fikirlerini yaymışlardır. Hatta bölgenin bir medrese ve üniversite konumunda bulunan Dârü'l-Cüzcâniyye'de Hanefî tedrisatına dayalı dersler okutulmuştur. İmam Mâturîdî'nin hoca silsilesi, bu medresenin hocaları vasıtasıyla Ebû Hanîfe'ye kadar ulaşmaktadır. İmam Mâturîdî, görüşleriyle bölgede bir otorite haline gelmiş ve Ehl-i Sünnet'in iki büyük mezhebinde birisi olan Maturidiliğin imamı olarak kabul edilmiştir. Bu çalışma büyük ölçüde, tevhîd, iman, nübüvvet, âhiret, kader ve kulların fiilleri görüşleri üzerinden, İmam Mâturîdî'nin fikirlerinde Ebû Hanîfe'nin katkı ve etkisini karşılaştırmalı olarak ele almaktadır. Ebû Hanîfe'nin itikadî görüşleri kendisinden yaklaşık iki yüz sene sonra yaşayan İmam Mâturîdî'yi derinden etkilediği sonucuna varılmıştır. Nitekim İmam Mâturîdî Ebû Hanîfe'nin görüşlerini benimsemekle kalmamış, onları yorumlamış ve kelamî sisteme dönüştürmüştür. Abu Hanifa (d. 150/767) and Imam Mâturīdī (d. 333/944) are two of the eponymous founders of sunni theology. During his lifetime, Abu Hanifa educated many students all over the Muslim world. His students spread his thought especially in the regions of Khorasan and Mawarannahr. In the Dâr al-Cuzcâniyye, a famous madrasah in the region, the curriculum was based on hanafi methodology. Through this madrasah, Imam Mâturîdî's chain of teachers goes back to Abu Hanifa himself. With his opinions, Imam Mâturîdî became a famous authority of islamic theology in the region. Later, he was recognized as the founder of the maturidi school, one of the two major schools of sunni theology. This study examines Abu Hanifa's contribution to and influence on the ideas of Imam Mâturîdî with regard to the concepts of tawhîd, faith, prophecy, afterlife, and divine destiny and free will. In this study we came to the conlusion, that Abu Hanifa's views deeply influenced Imam Maturidi, who lived approximately one hundred years later. Indeed, Imam Māturīdī did not only absorb Abu Hanifa's views but rather interpreted and transformed them into a theological system.