Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: REMZİYE SEÇEN
Danışman: NAHİDE BOZKURT
Özet:İslamın altın çağı kabul edilen Abbâsîlerin ilk asrında İslam medeniyeti, sosyal, kültürel, ekonomik ve sanatsal açılardan büyük gelişim göstermiştir. Bu gelişim toplumun her kesimiyle beraber toplumun yarısını oluşturan kadınları da etkilemiştir. Bu dönemde kadınlar, sosyal ve siyasal hayatta daha görünür olmuşlardır. Abbâsî döneminin önemli figürlerinden olan Zübeyde bint Câfer, sosyal ve siyasal hayatta devrin imkânlarını en iyi düzeyde kullanan kadınlardan biridir. Soyu Hz. Peygamber(s.a.v.)'a dayanan Haşimoğlu sülalesinden gelen Zübeyde, halife torunu, halife eşi ve halife annesi olan bir prensestir. Kendine has hazinesi olup, mal varlığını yaşamı boyunca hayır işlerinde kullanmıştır. Ayn-ı Zübeyde olarak anılan Mekke'ye su taşıyan kanalların inşası ve hac yolunda hacılar için konaklama yerlerinin temini için hatırı sayılır meblağlar harcamıştır. Yaptırdığı hayır kurumları ile adı yüzyıllar boyu ile yâd edilmiştir. Zübeyde'nin ismini yaşatan diğer bir olgu ise halife Hârûn Reşîd ile yaşadıkları aşktır. Zekâsı ve güzelliği ile ün yapmış olan Zübeyde, hırsları, kıskançlıkları ve tutkuları ile Hârûn Reşîd'i her zaman etkilemeyi başarmıştır. Hârûn Reşîd, Zübeyde için şiirler yazmış, ilim meclislerine onu da dâhil etmiş, devlet ile ilgili kararlarda ferasetine güvenmiştir. Onların bu aşkları, dönemin popüler akımı şiire ve Binbir Gece Masallarına yansıyarak kuşaktan kuşağa aktarılmıştır. Bağdat'ın ihtişamlı günlerinden masalların yer aldığı ve Hârûn Reşîd devrini de bizlere anlatan Binbir Gece Masalları, toplumun kültürel belleğine girmiş ve Zübeyde bint Câfer'i on üç anlatıda bizler için betimlemiştir. Bir biyografi çalışması olarak hazırlanan bu tezde, Zübeyde bint Câfer'in şahsiyeti, düşünceleri, yaşadığı döneme etkileri ve Arap literatürüne yansımaları çalışılmıştır. Bu sayede sadece siyasal tarihe değil halkların algısına da yerleşen bir Zübeyde figürü ortaya konulmuştur. Islamic civilization had great development in social, culturel, economical and artistic aspects in the first era of Abbasid period which is called the golden age of Islam. This development affected all the society, as well as the women who are the half of it. Women became more visible in social and political life. Zubaydah bint Jafar one of the important figures of this period, is one of the women who uses the facilities of the era in a best way insocial and political life. Zubaydah is one of the member of Hashimite family which based on the Prophet (pbuh). She is the princess that is a grandchild of a caliph, wife of a caliph and a mother of a caliph. She has her own treasure which she spent the assets for charity throughout her life. She spent considerable amount for the construction of channels carrying water to Mecca which is referred as Ayn-i Zubaydah and the provision of accomodationson pilgrimage routes for pilgrims. Her name has been kept alive with her charities. Another phenomenon that has kept Zubaydah's name alive for centuries is the romantic love of caliph Hârûn al-Rashid. Zubaydah, who is famous for her intelligence and beauty, had always managed to impress Hârûn al-Rashid with her ambitions, jealousy and passion. Hârûn al-Rashid wrote poems for Zubaydah, included her in scientific councils and relied on her discretion in state related decisions. Their love has been reflected from generation to generation via the popular trends of the period which are the poetry and the tales of One Thousand and One Nights. The tales of One Thousand and One Nights which include the stories from the magnificent days of Baghdad and tells us about the age of Hârûn al-Rashid, entered the cultural memory of the society. It describes Zubaydah bint Jafar with the thirteen narratives for us. In this biography study Zubaydah bint Jafar's personality, thoughts, the effects on the period she lived and her reflection on the Arabic literature were analyzed. In this way, Zubaydah's figure was revealed which settled not only in the political history but also in the perception of the people.