Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2007
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MEHTAP KÖKÇÜ
Danışman: ZEHRA SEMRA KARAKAŞ
Özet:Bu çalışma ile Melikşah’ın kuzeyinde İkipınar köyü civarında yüzlekleri belirlenen ve yapı taşı olarak kullanılan, traverten özelliğindeki karbonatların petrografik ve mineralojik özelliklerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Ayrıca, traverten oluşumunun saha, morfolojik ve dokusal özellikleri belirlenerek, oluşum şekilleri ortaya çıkartılmıştır.İnceleme alanındaki eski (fosil) traverten oluşumu Miyo-Pliyosen yaşlı gölsel birimler ile temsil edilen Gölbaşı formasyonu içerisinde yer alır. Formasyon, kahve-boz-sarı renkli çarpraz tabakalı kumtaşı, konglomera, çamurtaşı ve tüf ile traverten ara seviyesinden oluşur. Krem, bej, sarı, açık yeşil renkli, sert ve kompakt görünümlü traverten oluşumunda bantlı seviyelerde stalagmitik doku izlenir. Bantlı yapı beyaz, krem, yeşil ve kahverenkli ince mikritik ve kalın sparitik laminalı seviyelerin ardalanmasından oluşur. XRD incelemelerinde sparitik seviyelerde hakim mineral kalsit iken, mikritik seviyelerde bu minerale değişik oranlarda kuvars, feldispat ve kil mineralleri eşlik eder. Mikroskobik incelemelerde kalsit minerali; asiküler lifsi, kaba prizmatik, kaba pürüzlü kristal ve çalı tipi şeklinde izlenmiştir. Asiküler lifler 20 mm boyutunda özşekilli kalsit kristallerinden oluşur. Kaba prizmatik ve kaba pürüzlü kristaller ise hekzagonal ve prizmatik şekilli olup, boyutları 700-10.000 mm arasında değişmektedir. Traverten örneklerinde CaO ve SiO2 yüksek değerlerde iken MgO ise düşük değerdedir. Saha ve petrografik verilere göre bölgedeki traverten oluşumunun laminalı kristalin kabuk litofasiyesinde geliştiği belirlenmiştir.İnceleme alanındaki traverten oluşumu; su sıcaklığı, çözelti içerisindeki kalsiyum, karbondioksit oranı, hidrostatik basınç, topoğrafya, mikroorganizma etkinliği ve iklim şartları tarafından konrol edilmiştir. Bölgede bantlı yapıda izlenen traverten oluşumu mikro gölcükler ve/veya havuzlarda (sığ göl dolgusu) değişen mevsimsel koşullara bağlı olarak oluşmuştur. Asiküler liflerin izlendiği mikritik seviyeler su derinliğinin 3-4 cm. olduğu bahar veya yaz döneminde çökelmiştir. Buna karşın, sparitik seviyelerdeki kaba prizmatik ve kaba pürüzlü kristaller ise asiküler liflerin dereceli neomorfizması sonucu kış mevsiminde oluşmuştur.Abstract The purpose of this study is to investigate the mineralogic and petrographic properties of the carbonates which exposed around north of Melikşah İkipınar village and used as building stone. In addition, determining the field, morphologic and textural properties of travertine occurence are revealed.The travertine occurrence (fossil) in the study area, takes place in Gölbaşı formation which represented by Mio-Pliocene lacustrine units. Formation, is formed by brown-grey-yellow coloured, cross bedding sandstone, conglomerate, mudstone, tuff and travertine interlayer. In the occurence of rigid and compact cream, beige, yellow, light green travertine occurrence, laminated levels with stalagmite texture seems. Laminated texture occurs alternating with white, cream, green and brown fine grain micritic and coarse sparitic laminated levels. According to the XRD investigations, in sparitic levels dominant mineral is calcite while in micritic levels different ratios of quartz, feldspar and clay minerals accompanies by this mineral. In microscopic investigations calcite mineral seems as acicular fibreous, coarse prismatic , coarse ragged crystal and bush type. Acicular fibres are formed by 20 mm length auhedral calcite crystals. Coarse prismatic and coarse ragged crystals are hexagonal and prismatic in shape, their lengths changes between 700-10.000 mm . In travertine samples while CaO and SiO2 are on high level, MgO is on low level. According to the field of study and petrographic datas, it is determined that the tarvertine occurence is formed in the laminated crystaline crust lithofacies.Travertine occurence in the study area is controlled by water temperature, calcium in the solution, carbondioxide ratio, hydrostatic pressure, topography, activity of microorganism and climate conditions. Travertine occurence which seems laminated structure in the area is formed by related to the changing climate conditions in the micro lake and/or pools. Micritic levels which seems acicular fibres, are precipitated in spring and summer period while water depth is 3-4 cm. On the contrary, coarse prismatic and coarse ragged crystals in sparitic levels are formed by the result of neomorphism of the acicular fibres in winter period.