Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2016
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: TANER ZORBAY
Danışman: TEMUÇİN FAİK ERTAN
Özet:Demokrat Parti (DP), 1950-1960 arasında Türkiye’yi yönetmiş ve bugüne kadar sosyal bilimler alanında pek çok akademik çalışmaya konu olmuş önemli bir siyasi partidir. Siyasi ve sosyoekonomik icraatları açısından bakıldığında, DP2nin en çok eleştirildiği veya itham edildiği konulardan biri de din ve laiklik alanında izlediği söylenen politik duruş olmuştur. Bunun sonucu olarak da DP Hükümetleri döneminde din ve devlet ilişkileri de hep tartışılan bir konu haline gelmiştir. Bu tez çalışmasında Demokrat Parti (DP) döneminde din ve devlet ilişkileri ile din ve laiklik alanında yaşanan gelişmeler değerlendirilmektedir. Bu değerlendirmede, TBMM ve basına yansıyan tartışmalar, döneme ait kaynaklara yansıyan detaylar, sözlü tanıklıklar ve yine dönemin arşiv belgelerine başvurulmuştur. Bu bağlamda öncelikle ilk bölümde, DP dönemi öncesi, Atatürk ve inönü dönemlerindeki din ve devlet ilişkileri alanındaki gelişmelere bakılmıştır. İkinci Bölümde, DP’nin kurulmasından iktidara gelişine kadar olan gelişmeler din ve laiklik açısından ele alınmış, iktidara gelişi sonrasında da parti ve hükümet programlarındaki din ve laiklik algısı incelenmiştir. Akabinde, dönemin muhalefet partilerinin din ve laiklik konusundaki politikaları ile yine dönemin gelişmeleri çalışmamızın çerçevesi içinde değerlendirilmiştir. Üçüncü bölümde ise, DP’nin ikinci iktidar dönemindeki parti ve hükümet programları ve dönemin yeni muhalefet partilerinin durumları incelenmiş, dönem tartışmaları ile yaşanan gelişmelere dair detaylar verilmiştir. Çalışmamızın son bölümünde ise, DP iktidarını sonlandıran askeri darbeye doğru yaşanan süreç, dönem tartışmaları ve gelişmeleri ile darbenin sonrasında yaşananlar çalışmamız kapsamında incelenmiştir. Böylelikle mevcut kaynakların ışığında tezimizin öne sürdüğü DP‟nin din ve laiklik anlamında, selefi olan CHP‟yi izleyen bir duruşu ve politika çizgisi izlediği görüşü desteklenmeye çalışılmıştır. Bir yandan da, lider kadrosu ve parti mensupları arasında kimi zaman görülen ve laik rejimi veya Atatürk devrimlerini esneten söz veya davranışların genel gidişat anlamında DP‟yi ana rotadan çıkarmadığı böylece ortaya konulmaya çalışılmıştır.AbstractDemocratic Party (DP) is an important party that ruled Turkey between 1950-1960, and it has been topic of several akademic works in the Humanities. Looking at its political and socioeconomic deeds, one of the issues that DP has been criticized or denounced has been its said to be political standing in the field of religion and secularism. As a result of this, during the period of DP governments, religion and state affairs always have been a matter of discussion.In this thesis, religion and state affairs as well as the developments regarding religion and secularism during the Democratic Party (DP) period are being examined. Within this examination, discussions that reflects to TGNA meetings and the media, oral witnessings, and also archival sources of this period have been examined. In this context, firstly at the beginning chapter, developments in religion and state affairs on pre-DP period, in other words the periods of Ataturk and Inonu, were examined. In the Second Chapter, developments regarding religion and secularism on the period, that covers DP‟s foundation and its story until the government period, were given in details. Furthermore, after the DP government was established, the understanding of DP in the context of religion and secularism was also examined based on party and government programs. Following this, the policies on religion and secularism of this period‟s opposition parties, as well as this period‟s other events were examined. On the Third Chapter, the second government period of DP and government programs as well as events taking place in this period are given in details. In the last chapter of our thesis, the process leading to the military intervention that ended the DP government, discussions during this period, and developments following the coupdetat were examined within the framework of our thesis. So that, the idea that DP in regards of religion and secularism, had a standing and policy line following its predecessor, CHP, is tried to be given in a concrete way. Moreover, one tried to clearly puts that some statements or acts of leading cadres andviparty members that stretched secular regime or Atatürk reforms, indeed did not shift DP from the main route.