Dağhacılar kuzeyi(Göynük/Bolu)bitümlü kayaçlarının organik madde miktarları ve hidrokarbon potansiyellerinin incelenmesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2012

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: TUĞCAN YARICI

Danışman: ALİ SARI

Özet:

İnceleme alanı Bolu ili’nin, Göynük ilçesi sınırları içerisinde yer alan Hasanlar, Kabalar, Dağşeyhler ve Dağhacılar köyleri civarında yer almaktadır. Bu çalışmada Dağhacılar kuzeyinden alınan üç adet Ölçülü Stratigrafik Kesite ait (Karanlık Dere ÖSK ve Kayalık Dere ÖSK, Emzik Beleni ÖSK) bitümlü marn, bitümlü dolomitli marn ve bitümlü şeyllerin; organik karbon miktarı, türü, olgunlaşmaları ve hidrokarbon türüm potansiyelleri organik jeokimyasal verilerden yararlanılarak incelenmiştir. Piroliz (Rock-Eval) analizleri sonuçlarına göre Dağhacılar bitümlü kayaçları baskın olarak Tip I-Tip II ve az miktarda Tip III kerojen içermektedir. Organik petrografik analiz sonuçlarına göre % bolluklarının çoğunlukla Amorf + Alg şeklinde olması incelenen örneklerin kerojen tiplerinin Tip-I ve Tip-II eşdeğeri olduğuna işaret etmektedir. Gaz kromatogramlarında yüksek numaralı n-alkanların düşük numaralı n-alkanlara göre daha baskın olduğu görülmektedir. Pr/Ph oranına göre Dağhacılar bitümlü kayaçlarının oksikten anoksiğe kadar değişen redoks koşullarında çökeldiği gözlenmiştir. Kararlı karbon izotop sonuçlarına göre örneklerin δ13C (Doymuş Hidrokarbon) izotop değerleri ve δ13C (Aromatik Hidrokarbon) izotop değerleri yardımıyla kerojen tipleri belirlenmiştir. GC-MS analizi ile elde edilen m/z 191 ve m/z 217 kütle kromatogramlarından biyomarker parametreleri ile kaynak kaya çökelme ortamı, litolojisi ve organik maddenin olgunluğu araştırılmıştır. Organik fasiyes incelemeleri örneklerin genellikle AB organik fasiyesine sahip olduğu görülmektedir. Genel olarak bakıldığında, Dağhacılar bölgesi bitümlü kayaçlarının tüm analizlere göre hidrokarbon türümü için uygun, yeterli organik madde tipi ve iyi-mükemmel kaynak kaya potansiyeline sahip olmasına karşın, ısısal olgunlaşma düzeyinin hidrokarbon türümü için yetersiz olduğu söylenebilir.AbstractThe investigation area is around in Hasanlar, Kabalar, Dağşeyhler and Dağhacılar village within Göynük town border of Bolu province. In this study three measured stratigraphic sections (Karanlık Dere MSS ve Kayalık Dere MSS, Emzik Beleni MSS) taken North of Dağhacılar, which include bituminous marl, bituminous dolomite marl and bituminous shales; organic carbon amount, type, maturity and hydrocarbon genesis potentials are investigated by organic geochemical data. Dağhacılar bituminous rocks contain predominant on Type I-Type II and little Type III kerogen according to pyrolysis (Rock-Eval) analysis results. According to organic petrographic analysis results % abundance is generally Amorphous + Alg which indicates inspected samples kerogen types Type-I and Type-II. Gas chromatograms show that high number n-alkanes are dominated with low number n-alkanes. Pr/Ph ratios show that Dağhacılar bitumious rocks deposit oxic to anoxia redox conditions. Kerogen types are determined by δ13C (Saturated Hydrocarbon) izotope values and δ13C (Aromatic Hydrocarbon) isotope values according to stable carbon isotpe results. m/z 191 and m/z 217 mass chromatograms obtained by GC-MS analysis, source rock deposit environment, lithology and organic matter maturity are investigated by biomarker parameters. Organic facies investigations are shown that samples generally have AB facies. Generally, bituminous rocks of Dağhacılar area have suitable, enough organic matter type and good-perfect source rock potential for hydrocarbon generation whereas the rocks have not reached the degree of maturation to be able to generate hydrocarbon.