Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2005
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Derya ACAR
Danışman: NECLA TÜRKOĞLU
Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
Özet:Bursa'da Sehirlesmenin Yagıs ve Sıcaklık Üzerine Etkisi konulu bu tez çalısmamızda Türkiye gibi sanayilesen ve kırsal kesimden kentlere göçün fazla oldugu bir ülkede büyük bir hızla büyüyen sehirlerden olan Bursa'da sehirlesmenin, insanı en çok etkileyen iklim elemanları yagıs ve sıcaklık üzerinde farklılastırıcı etkisinin olup olmadıgını inceledik. Sehir kanyonları, büyük nüfus kitlelerinin vücut ısısı, artan enerji tüketimi, ulasım araçlarının artması, yagmur suyunun asfalt ve betonla kaplanan yüzeylerden yer altına sızamayıp akısa geçmesi, yüksek binaların rüzgârın hızını kesmesi, yine bu binaların günes ısınlarını farklı yansıtarak çevresindeki kırsal alana göre sıcaklık farkı yaratması, bitki örtüsünün tahrip edilmesi, bölgesel iklimde degisme ve yüksek degerlerde hava kirliligi, sehir atmosferinde sıcaklıgın devamlı yükselmesi sonucunu dogurmustur. Sehir atmosferinde göze çarpan sıcaklık artısı, 'sehir ısı adası' olarak bilinmektedir. Bursa'da sehir ısı adası etkisinin söz konusu olup olmadıgını anlayabilmek için, Bursa'yla benzer cografî özelliklere sahip olan yakın bir kırsal yerlesme olan Yenisehir'in yagıs ve sıcaklık verileri kullanılmıstır. Bursa ve Yenisehir'in günlük ortalama, minimum ve maksimum sıcaklıkları ve yagıs verileri Devlet Meteoroloji *sleri Genel Müdürlügü'nden alınmıstır. Bursa verileri 1931-2002 arasında, Yenisehir verileri 1985-2002 arasında mevcuttur. Yagıs verileri ise Bursa'da 1931, Yenisehir'de 1941 yılından 2002 yılına kadar mevcuttur. Birbirine yakın enlem ve yükselti degerlerine ve yer sekli özelliklerine sahip olan bu iki yerlesmenin sıcaklık degerlerinin de yakın olması beklenirken, ölçüm yapılan yılların aylık ortalamaları incelendiginde Bursa'da sıcaklıkların daha yüksek oldugu görülmüstür. Bunun için, Bursa ve Yenisehir sıcaklıkları arasındaki fark bulunmus ve bu fark dogrusal regresyon ve Mann-Kendall egilim analizi ile incelenmis ve grafikleri çizilmistir. Bunlara göre, ortalama sıcaklıkların farkında bir azalma mevcuttur. Minimum sıcaklıklardaki farkta belirgin bir azalma yoktur. Bursa ve Yenisehir'in maksimum sıcaklıkları arasındaki farkın azalma egilimi ise çok daha belirgindir. Bursa ile Yenisehir arasındaki farkın azal ma egiliminde olması, Yenisehir'in de sehirlesmeye basladıgını gösterir. Yagıs verileri degerlendirilirken; önce yagıslı gün sayıları bulunmus, bunda bir artma veya azalmanın olup olmadıgı ve hangi tarihten itibaren arttıgı veya azaldıgı Mann-Kendall test ile incelenmistir. Daha sonra ise; günlük yagıslar, yagıs siddetine göre sınıflandırılmıstır. Yıl geneli, yaz ve sonbahar mevsimlerinde yagıslı gün sayılarında belirgin bir azalma vardır. *lkbahar ve kıs mevsimlerinde ise 1975-1997 arasında azalma vardır. Ama hepsinde son yıllarda belirsizlik ve egilimsizlik mevcuttur. Yenisehir'de ise ilkbahar mevsimindeki yagıslı gün sayısında azalma, yaz mevsiminde 1970'ten itibaren anlamlı bir artma bulunmustur. Yagısları sınıflandırarak yaptıgımız degerlendirmede ise hafif siddetli yagıslı günlerin sayısında belirgin bir artıs olmakla birlikte diger gruplarda azalma mevcuttur. Bunun sebebi, havadaki toz ve kirleticilerin havada çok az bir nem olsa bile yogunlasmaya sebep olarak yagıs olusturmasıdır. Yenisehir'de ise 0,1 mm'den çok, 6,25mm - 12,5mm arasındaki ve 12,5 mm'den fazla yagıslarda önemli bir artıs vardır. Bu da Yenisehir'de sehirlesme etkisinin arttıgını göstermektedir.