Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2010
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MEHMET FERİT CAN
Danışman: YAVUZ CEVGER
Özet:Bruselloza yönelik olarak ülke genelinde uzun yıllardır yürütülen koruma ve kontrol faaliyetlerine rağmen, resmi veriler ve akademik çalışmalar ülkemizdeki bruselloz mihrak ve olgu sayılarının hayvan ve insan popülasyonunda giderek artmakta olduğunu göstermektedir.Bruselloz gibi oldukça yaygın ve önemli bir hastalığa ilişkin yapılacak finansal analizlerin ise, tahminlere veya literatür varsayımlarına değil bilimsel metotlara dayandırılarak gerçekleştirilmesi gerekmektedir.Bu tez projesi ile, B.abortus ve B.melitensis kaynaklı brusellozun hayvansal üretim sistemi ve insanlardaki tedavi ve işgücü kayıplarına yönelik meydana getirdiği kayıpların ortaya konmasının yanı sıra, alternatif kontrol stratejilerinin finansal analizlerinin yapılarak optimal stratejisinin tespit edilmesi amaçlanmıştır.Proje kapsamında, çeşitli kurum ve kuruluşlar ile literatürden temin edilemeyen veya yeterli ölçüde güvenilir bulunmayan veriler, Temmuz 2008 ile Haziran 2009 arasında 32 adet veteriner hekim ve 26 adet tabiple toplam 2 turda yapılan Delphi Uzman Görüşleri Anketleri ile 25 adet yetiştirici ve 18 adet hasta ile tek turda yapılan hedef gruplara ilişkin anketlerden elde edilmiştir.Proje sonucunda, enfekte büyükbaş ve küçükbaş hayvanlar ile insanlarda bruselloz kaynaklı ülke genelinde meydana gelen yıllık toplam finansal kayıp beklenen, iyimser ve kötümser senaryolar için sırasıyla 62.006.200 TL (?41,3 milyon $), 30.100.314 TL (?20 milyon $), 92.567.357 TL (?61,7 milyon $) olarak hesaplanmıştır. Tüm senaryolar içinde, toplam finansal kayıplar içerisindeki en büyük payı %51 ile %57 arasında değişen oranlarda büyükbaş hayvanlar; %29 ile %37 arasında değişen oranlarda insanlar, %11 ile %16 arasında değişen oranlarda ise küçükbaş hayvanlar almıştır.Brusellozla enfekte büyükbaş hayvanlarda beklenen senaryo için ağırlıklı ortalamaya göre oluşan kayıplar 577 TL/baş (?385 $), küçükbaş hayvanlar için 34 TL/baş (?23 $), enfekte bir insanda ise işgücü ve tedavi kaynaklı finansal kayıplar 1.209 TL/vaka (?806 $) olarak hesaplanmıştır.Büyükbaş hayvanlarda en büyük finansal kayıplar enfekte inek ve düvelerde sürüde kalma ve reforme olma durumlarında özellikle tedavi masrafları ve ilk buzağılama yaşında uzamaya bağlı oluşmaktadır. Küçükbaş hayvanlardaki en büyük finansal kayıplar enfekte toklu ve tekelerde abort kaynaklı meydana gelmektedir. İnsanlardaki en büyük finansal kayıplar başta ayaklı hastalarda tedavi sürecindeki iş gücü kayıpları ve hatalı tanı kaynaklı iş gücü kayıpları olmak üzere iş gücü kaybına bağlı gelişmektedir.Finansal analizler neticesinde, tüm senaryolar için geçerli olmak üzere, en rasyonel stratejinin ?ülke genelinde yalnızca gençlerin aşılanması ve hedeflenen prevalans değerlerine ulaşıldığında aşılamanın kesilerek tarama, test ve kesim yöntemlerinin uygulanması? biçiminde planlanan ve sığırlarda 10 yıl, koyun ve keçilerde ise 8 yıl sürecek olan 2. strateji olduğu sonucuna varılmıştır. Beklenen senaryo dikkate alınarak 2. strateji için NBD 43.851.801 TL (?29,2 milyon $); F/M oranı 2,26 ve İKO %74 olarak hesaplanmıştır.AbstractOfficial data and scientific studies indicate that brucellosis has been increasingly raising in animal and human populations in spite of the fact that protection and control activity havebeen implementing across the country for many years.Financial analysis of brucellosis as a very important and widespread disease should not be based on guestimates and non-scientific assumptions, it should be originated from scientific methodology.The objective of this PhD project is to determine financial losses in animal production systems, treatment costs and loss of work force in humans as a result of B.abortus and B.melitensis infections. Moreover, to carry out benefit-cost analysis of different brucellosis control strategies in order to determine optimum strategy.The data not existed or not reliable sufficiently in various institutions, organizations and scientific studies was obtained from Delphi Expert Opinion Survey and target groups survey were conducted between July 2008 and June 2009. Delphi Expert Opinion Surveys contained 32 veterinarians and 26 medical practitioners were performed in two round; target group surveys contained 25 livestock enterprises where outbreaks officially confirmed and 18 patients infected with brucellosis were performed in single round.In this PhD study, total annually financial losses in infected animals and humans due to brucellosis were calculated as 62.006.200 TL (41,3 milyon $) for expected scenario, 30.100.314 TL (?20 milyon $) for optimistic scenario and 92.567.357 TL (?61,7 milyon $) for pessimistic scenario. In all scenarios, the brucellosis induced losses in cattle were accounted for the highest place (%51-%57) in the total losses. This was followed by the losses in humans (%29-%37), and in sheep and goat (%11-%16).The total financial loss was calculated to be 577 TL/infected cattle (?385 $/infected cattle), in per infected sheep and goat to be 34 TL/baş (?23 $/cattle), in per infected human to be 1.209 TL/vaka (?806 $/case) according to weighted average.The biggest financial losses are taken place in cow and heifer especially due to treatment cost and first calving age in the event of stay within the flock. The greatest financial losses are occur in sheep and goat especially due to abortion. The greatest financial losses are take place in humans loss of man power especially due to treatmen duration and mis-diagnosis in out-patients.In consequence of financial analysis, the most rational strategy was to be the strategy consisting vaccination of young population only, and test and slaughter when target prevalence value was reached That was planned to be continued 10 years for cattle and 8 years for sheep and goats.According to expected scenario, NPV, B/C and IRR were calculated to be 43.851.801 TL (?29,2 milyon $); 2,26 and %74 respectively for second brucellosis control strategy.