Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2017
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: AJLAN YILMAZ
Danışman: Fatma Yeşim Okay
Özet:Bu çalışmada, bademin ekonomik anlamda yetiştiriciliği için uygun ekolojik koşullara ve tohumdan doğal olarak yetişen badem populasyonu açısından büyük bir zenginliğe sahip olan Gaziantep ilinin Araban ve Yavuzeli ilçelerinde bulunan badem populasyonu içerisinden geç çiçek açan, taze tüketim (çağla badem) ile çerezlik tüketim açısından üstün özelliklere sahip badem genotiplerinin seleksiyonu amaçlanmıştır. Seleksiyon çalışması 2014-2017 yılları arasında yürütülmüştür. Geç çiçeklenme özelliği açısından bulundukları rakımda tam çiçeklenmeleri en geç olan, taze (çağla) meyve özellikleri açısından tohumu acı olmayan, meyve eti sulu ve tatlı, kabuğu tüysüz (havsız) ya da az tüylü, kabuk rengi parlak ya da yarı parlak olan genotipler ümitvar genotipler olarak belirlenmiştir. Sert kabuklu ve iç badem özellikleri açısından ise, hasat olum döneminde meyveleri orta veya iri olan, iç bademi acı olmayan, verimlilik düzeyi orta veya yüksek olan genotipler değerlendirmeye alınmak üzere kayıt edilmiştir. Seleksiyon bölgesinde geç çiçeklenme açısından toplam 290 genotip takip edilmiş ve Araban ilçesinde 5 adet (A-94, A-95, A-96, A-146 and A-164) Yavuzeli ilçesinde 7 adet genotip (Y-18, Y-19, Y-24, Y-28, Y-29, Y-102 and Y-103) ümitvar olarak belirlenmiştir. Taze (çağla) meyve özelliği açısından izlenen toplam 226 genotip içerisinden Araban ilçesinde 5 adet (A-6, A-23, A-120, A-149 and A-170), Yavuzeli ilçesinde 6 adet (Y-21, Y-22, Y-24, Y-55, Y-56 and Y-116); sert kabuklu ve iç badem özellikleri açısından izlenen 152 genotip içerisinden ise Araban ilçesinde 3 adet (A-59, A-151 and A-153), Yavuzeli ilçesinde 3 adet (Y-29, Y-51 and Y-104) genotip ümitvar olarak belirlenmiştir. Seleksiyon yıllarında elde edilen verilere göre ümitvar olarak belirlenen genotiplerin meyve özellikleri yanısıra protein (%), yağ (%), kül (%) ve nem (%) oranları ile mineral madde içerikleri ile ağaç özellikleri belirlenmiş, ayrıca geç çiçeklenme özelliği açısından ümitvar olarak belirlenen genotiplerin SSR yöntemi ile moleküler olarak tanımlanmaları gerçekleştirilmiştir. Seçilen genotipler, ileriki ıslah çalışmalarına materyal oluşturması amacıyla Gaziantep Antepfıstığı Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Genetik Kaynakları parselinde korumaya alınmıştır. AbstractIn this research selection of almond genotypes having late flowering and superior characteristics for fresh (green almond) and appetizer consumption in almond population which has taken a place in Araban and Yavuzeli districts of Gaziantep which has a huge richness in native almond population and suitable ecological conditions economically almond growing was aimed. Selection study was carried out between 2014 and 2017 years. Genotypes, having the latest full flowering time at their altitudes in terms of late flowering characteristic, having non-rancid seeds, juicy and sweet fruit flesh, non- or low fuzz fruit skin, shiny or semi-shiny fruit skin color in terms of fresh fruit (green almond) characteristics were determined as promising genotypes. In respect of shelled and kernel characteristics, genotypes having medium and/or large fruit in size, nonrancid kernels, medium or high yield during harvest maturity season were recorded for further evaluations. In the selection region, totally 290 genotypes were followed based on their late flowering characteristic, and 5 genotypes in Araban district (A-94, A-95, A-96, A-146 and A-164) and 7 genotypes in Yavuzeli district (Y-18, Y-19, Y-24, Y-28, Y-29, Y-102 and Y-103) were determined as promising. Within totally 226 genotypes which were evaluated based on their fresh almond characteristics, 5 genotypes in Araban district (A-6, A-23, A-120, A-149 and A-170) and 6 genotypes in Yavuzeli district (Y-21, Y-22, Y-24, Y-55, Y-56 and Y-116), and within 152 genotypes which were followed because of their nut and kernel characteristics, 3 genotypes in Araban district (A-59, A-151 and A-153) and 3 genotypes in Yavuzeli district (Y-29, Y-51 and Y-104) were found as promising genotypes. Besides nut characteristics, protein (%), fat (%), ash (%), humidity (%) and mineral contents of nuts and vegetative characteristics in promising genotypes which were determined according to the data obtained during selection years were also investigated. Moreover, genotypes marked as promising genotype for late flowering were defined by SSR method. The selected promising genotypes have been taken to be protected in the Gaziantep Pistachio Research Institute Directorate Genetic Resources parcel in order to keep them for further breeding studies. September