Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ERTAN ÜNLÜ
Danışman: HÜLYA TAŞ
Özet:Bu tezde; Osmanlı mali yapılanmasının önemli aktörlerden biri olan sarraflar; kurdukları ilişki ağları açısından incelenmektedir. Hem devlet içinde hem de toplum nezdinde üstlendikleri roller açısından Osmanlı sarrafları; 18. yüzyılda "altın çağ"larını yaşamışlardır. Bunda uzayan savaşların finansmanı kadar taşrada yükselen önemli bir güç olan ayanların da etkisi büyüktür. Diğer bir ifadeyle; devletin ve taşrada devleti temsil eden yöneticilerin, mali açıdan kendilerini finanse edecekleri ortaklara olan ihtiyacı, sarrafların giderek aranan kimseler olmasına neden olmuştur. Tezde dönem olarak 18. yüzyılın ikinci yarısı seçilmiştir. Bunun iki temel nedeni vardır. Bu dönem; bir yandan devletin savaş finansmanında zorlandığı diğer yandan ayan kökenli taşra yöneticilerinin, iktidarlarını güçlendirmek için rekabet içinde oldukları diğer ayan ailelerini alt edebilmek adına kendilerine güçlü kredi kaynakları aradıkları bir zaman dilimidir. Tezin konusu açısından, temsil kabiliyeti olan iki sarraf seçilmiştir. Darbhâne-i Âmire Sarrafı Bedros ile I. Abdülhamid'in kız kardeşi Büyük Esma Sultan'ın sarrafı olarak kayıtlara geçen Rum asıllı Sakızlı Dimitri. Her iki sarraf, aynı dönemde yaşamış olup kurdukları ilişki ağları, onların iktidar alanlarını genişletirken; içine girdikleri iktidar alanı, onların canlarına mal olmuştur. Bir anlamda bu sarraflar; modern öncesi dönemde iktidar ve iktidarın ortaklarını anlayabilmek adına araştırmacılara yol gösterici olabilecek bir hayat hikayesine sahiptirler. Bu tezde; belirtilen dönemde bir yandan sarrafların hangi zümrelerle ilişkide oldukları incelenirken, diğer yandan toplum içindeki prestijlerindeki değişim-dönüşümleri ölçmek hedeflenmiştir. Sarrafların, bu düzen içerisinde var olabilmek adına nasıl bir iktidar ağı oluşturduğu; buna bağlı olarak yükseliş ve düşüşleri ile bu süreçte etkin olan kişi ya da gruplar, "sosyal ağ analizi" yöntemi ile incelenmiştir. Bu bağlamda, Osmanlı arşivlerinde yer alan muhallefat kayıtları başta olmak üzere çeşitli koleksiyonlar ve dönemin kroniklerinden yararlanılmıştır. İlişki ağlarını görselleştirmede ise UCINET ve NetDraw programları kullanılmıştır. In this thesis; sarrafs, who were one of the most important actors of the Ottoman financial structure, have been examined in terms of their relationship networks. In terms of their roles both within the state and society, Ottoman sarrafs lived their "golden age" in the 18th century. The influence of the notables, who had an important rising power in the country, as well as the financing of the prolonged wars, affected this situation. In other words; sarrafs had become sought-after individuals gradually, as a result of the necessity of the governments and their representive administrators in the provinces, to have partners in financing themselves. The second half of the 18th century was chosen in the thesis. There are two main reasons for this. This period was a period of time when the state had diffuculties in war financing and on the other hand the provincial administrators who had an notable origin, were looking for strong sources of credit in order to be able to defeat the other prominent families they were competing with to strengthen their power. In terms of the subject of the thesis, two sarrafs, who had a representation ability, were chosen. These were Bedros, who was the sarraf of the Royal Mint and the Greek Dimitri from Chios, who was the sarraf of Great Esma Sultan, who was the sister of 1st Abdülhamid. Both sarrafs lived in the same period, and while the relationship networks they established expanded their power domain; this power domain they have entered into also caused their lives. In a sense, these sarrafs had a life story that can guide the researchers in order to understand the power and the partners of power in the pre-modern period. In this thesis; it was aimed to examine which classes sarrafs had relations with in the mentioned period and also to measure the changes-transformations in the prestige of the sarrafs within the society. What kind of a power network these sarrafs constituted in order to exist within this order; their rise and fall as a result of this and the people or groups who were active in this process will be examined with "the social network analysis" method. In this context, especially the heritage records in the Ottoman archives and also various collections and chronicles of the period were used. UCINET and NetDraw programs have been used to visualize the relationship networks.