Türkiye'deki kişisel gelişim kitaplarına yönelik bir inceleme: Postmodern toplum bağlamında eleştirel bir analiz / Evaluation of self-help books in Turkey: A critical analysis in terms of postmodern society


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2020

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Esra Özçeşmeci

Danışman: MELİKE AKTAŞ

Özet:

Özellikle 1980'li yıllardan sonra çok satanlar listelerinin başlarında yer edinen kişisel gelişim kitapları, postmodern toplumun geçirmiş olduğu tarihsel değişim süreci ve toplumsal pratiklerin ideolojik, kültürel ve iktisadi görünümleri hakkında önemli sonuçlar ortaya koymaktadır. Kişisel gelişim kitaplarının ideal dünyasında birey isterse yaşamının tüm kontrolünü eline geçirebilir, istediği şeyleri başarabilir ve sonsuz mutluluğa kavuşabilir ve bu süreçte toplum ile arasında hiçbir uyuşmazlık bulunmaz. Böylece bireyi yaşamın merkezine yerleştiren bir dünya algısı yaratan kişisel gelişim kitapları okuyucuları için yanıltıcı olmalarının yanında eşitsizliğe dayanan kapitalist sistem için de daha meşru bir zemin yaratmış olur. Dolayısıyla bütün bunlar, kişisel gelişim kitaplarının popülerliğini şekillendiren kültürel, toplumsal ve iktisadi pratiklerin açığa çıkarılmasını ve bunlar arasında bağlantı kurulabilmesini gerekli kılmaktadır. Bu doğrultuda bu çalışmanın amacı, bireylerin postmodern toplumun getirdiği sorunlar karşısında, hayatlarını daha etkili yaşayabilmek amacıyla desteğine başvurdukları kişisel gelişim kitaplarını eleştirel bir bakış açısıyla değerlendirerek popülerliklerinin ardındaki ideolojik, kültürel ve ekonomik görünümleri sorgulamaktır. Bu amaç doğrultusunda çalışma, postmodern toplumun "ben"ci karakterini yansıtan bireyselleşme anlayışına ve benliğin yüceltilmesine, yükselen narsisizm kültürüne, bireyin yeni maneviyat arayışlarına ve bireysel konformizme odaklanmaktadır. Bu sebeple benliği yücelten ve birey merkezli söylemleri ile son yıllarda kişisel gelişim alanında giderek popüler olmuş New Age ve spiritüalizm akımlarını kendisine çalışma alanı olarak belirlemiştir. Bu çerçevede, spiritüel temalı kitapları postmodern toplum bağlamında ele alarak, söz konusu kitapların popülerliğinin ardındaki dinamiklerle postmodern bireysellik olgusu arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır.