Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2007
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Sema GÖKŞİN
Danışman: RECEP KILIÇ
Özet:Tanrı ve ahlak arasındaki ilişkiyi ortaya çıkarma çabaları, felsefe tarihinde köklü tartışmaların oluşmasına neden olmuştur. Tanrı ve ahlak arasındaki ilişki ile bağlantılı olarak ortaya çıkan tartışmalardan biri de ilahi buyruk teorisidir. Günümüz felsefesinde ilahi buyruk teorisi hem ahlak hem de din felsefesinin tartışma konusu olmuştur. Bu tartışma alan içerisinde ?ilahi buyruk teor? isi?ne olan yaklaşımlar da farklılaşmıştır. İlahi buyruk teorisi ile ilgili tartışmaların temeli Platon'un Euthyprho adlı diyalogunda bulunur. Platon'un ardından bu sorun Ortaçağ Hıristiyan felsefesini de epey uğraştırmıştır. Ockham, Aquinas, Augustine ve Don Socuts gibi pek çok filozof ilahi buyruklarla ilgilenmiş ve soruna yeni açılımlar getirmişlerdir. Günümüz felsefesinde yeniden ortaya ç?kan ilgiyle de ilahi buyruk teorisi tekrar ele alınmaya başlamıştır. R. M. Adams, P. L. Quinn, R. Swinburne, J. M. Idziak, M. Murphy, W. Alston gibi felsefeciler teoriyi yeniden ele alarak teistik bir tasavvur içerisinde teorinin savunulabilirliğini ortaya koymaya çalışmışlardır. A. C. Ewing, K. Nielson gibi felsefeciler ise ahlakın Tanrı ile ilişkisi konusunda teorinin tutarsızlığını ortaya koymaya çalışmışlardır. İslam dünyasında ilahi buyruk teorisi ile ilgili tartışmalar, ?husun? ve ?kubuh? tartışmaları içerisinde yer almıştır. Bu konu ile ilgili farklı yaklaşımlar olmakla birlikte, ilahi buyruklar ile ahlak arasındaki ilişki yadsınmamıştır. `x, Tanrı buyurduğu için mi iyidir yoksa x, iyi olduğu için mi Tanrı tarafından buyrulmuştur' şeklinde ifade edilen ikilem ilahi buyruk teorisinin temel sorunudur. `x, Tanr? buyurduğu için iyidir' düşüncesi, Tanrı'nın ahlak alanındaistediğini buyuran keyfi bir otorite olarak algılanmasının yanı sıra Tanrı'nın irade etmesini ön plana taşımıştır. `x, iyi olduğu için Tanrı tarafından buyrulmuştur' düşüncesi ise Tanrı'nın buyruğundan bağımsız bir ahlaki kriterin oluşmasına neden olmuştur. `x, Tanrı buyurduğu için iyidir' düşüncesinden hareketle, Tanrı'nın buyrukları ile iyinin özdeşliği tezi savunulmuş, bu ise beraberinde birtakım sorunların oluşmasına neden olmuştur. Bu sorunlar neden-sonuç ilişkisi, ilahi buyrukların keyfiliği ve olgu-değer şeklinde sınıflandırılabilir. Teoriye yaklaşımımızı belirleyen Tanrı anlayışımız teorinin nasıl sonuçlanacağını da belirleyecektir. Bu anlamda Tanrı'nın tüm evreni yaratması ve evrenin düzenleyicisi olması O'nun buyruklarının da iyiyi belirlediği anlamına gelir. Sonuç olarak ilahi buyruklar Tanr 'n n iradesinin bir göstergesi olar k iyinin de belirleyicisi olmaktadır. Attempts to reveal relation between God and Ethics caused sound discussions over the philosophical history. One of the discussions, existed in connection with the relation between God and ethics, is divine command theory. Divine command theory is the discussion subject of both ethical and religious philosophy in today?s philosophy. Approaches to ?divine command theory? also differ within this discussion domain. Basis of the discussions related with divine command theory are within the dialogue of Plato, named Euthyprho. This problem had also caused lots of troubles for Medieval Christian philosophy after Plato. Lots of philosopher, such as Ockham, Aquinas, Augustine and Don Socuts, had dealt with divine commands and brought new approaches to the problem. Divine command theory had started to be dealt again with the interest, reoccurred on today?s philosophy. Philosophers, like R. M. Adams, P. L. Quinn, R. Swinburne, J. M. Idziak, M. Murphy and W. Alston, reconsidered the theory and tried to prove the justify of the theory within a theistic vision. Philosophers, like A. C. Ewing and K. Nielson had tried to prove the inconsistency of the theory about relation between God and ethics. Discussions on divine command theory in Islamic world were within ?husun? and ?kubuh? discussions. Although there are different approaches on this issue, relation between divine commands and ethics is not denied. Dilemma, which is mentioned in form of ?whether x is good due to being ordered by the God or was x ordered by God as it is good?, is the basic problem of divine command theory. ?x is good due to being God?s order? thought had brought God?s will besides perception of God as an arbitrary authority, who orders whatever he wants, in the ethical domain. ?x is ordered by God due to being good? thought caused formation an ethicalcriteria independent from God?s order. In connection with the ?x is good due to being God?s order? thought, identicalness of God?s orders and good has been advocated, and this caused some problems to occur. These problems can be classified in forms of cause ? effect relation, arbitrariness of divine commands and fact ? value. Our God understanding, which determines our approach to the theory, shall also determine how theory would be concluded. In this respect, being the creator of all of the universe and organizer of the universe also mean that God?s orders are determining the good. Finally, divine commands are also determining the good as an indicator of the God?s will.