Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2011
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: İFFET ASLI KÖK KARAKAYA
Danışman: RÜSTEM BOZER
Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
Özet:Türk ve İslam sanatlarında kitap sayfalarını süsleme geleneğinin, 8.- 10. yüzyıllardan günümüze uzanan süreçte çok geniş bir coğrafyada kesintisiz sürdürüldüğü görülür. Bu mirasın en önemli merkezlerinden biri olan Türkiye?de yer alan çok sayıda kütüphaneden önde gelen bir örnek Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Kütüphanesidir. Kütüphanenin Yazmalar Bölümü?nde on bir koleksiyonda 15 bini aşkın eser vardır. Bu Koleksiyonlardan 410 cilt yazmanın bulunduğu Üniversite A ve B Koleksiyonlarının Katalogu 2006 yılında, Fakülte Yazmalar Katalogları serisinin ilki olarak yayınlanmıştır225. Diğer koleksiyonlar üzerinde kataloglama çalışmaları devam etmektedir. Daha önce, kitap sanatları alanında yapılmış herhangi bir çalışmaya konu olmamış Fakülte yazmalarının, kataloğu yayınlanan Üniversite A ve B Koleksiyonlarında yer alan 84 cilt eserdeki tezhipler, bu tezin konusunu oluşturmaktadır. 1 örnek 11.- 13. Yüzyıllar arası, 3 örnek 14.- 15. Yüzyıllar arası, 1 örnek 15. Yüzyıl, 5 örnek 16. Yüzyıl, 8 örnek 16.- 17. Yüzyıllar arası, 7 örnek 17. Yüzyıl, 18 örnek 18. Yüzyıl, 19 örnek 18.- 19. Yüzyıllar arası, 17 örnek 19. Yüzyılda hazırlanmıştır. 5 örneğin tarihlendirme problemleri ise çalışmanın Tarihlendirme bölümünde tartışılmıştır. 15. yüzyıla kadar Selçuklu- Memluk- İlhanlı özellikleri taşıyan kitaplarda 15. Yüzyılda Osmanlı Tezhibi etkileri görülmeye başlanır. 16.- 17. Yüzyıl örnekleriyle ?klasik Stil - İstanbul Ekolu? özellikleri görülür. Çalışmamızda sayıca en çok yazma 18. 19. Yüzyıllarda üretilmiş olanlarıdır. Bu evrede de gelenek bir takım değişiklerle devam ettirilirken Türk Barok- Rokokosu denilen bir stilin de etkileri görülür. Tezhip sanatının bilinen özelliklerinin takip edildiği örneklerimizde yayınlarda tespit edilemeyen, özellikle 18.- 19. Yüzyıl örneklerinde, zemini boyalı, motifleri tahrirli klasik tezhip, sulu altınla halkar tekniklerinin yanında yatay dikdörtgen ve yarı dairesel/ kubbeli formlar şeklinde yalnız sınırlandırılmış alanlar görülür. Sayfa renginde bırakılmış zemine salt altın, kırmızı veya kırmızı- yeşille tahrirsiz olarak, çift tahrir tekniğinde veya serbest fırça ile işlenmiş örneklerin olduğu tipler vardır. Bu koleksiyonlarda, iyi işçilikli, nadir bulunan eserler olmasının yanında incelenen tezhiplerin her bireri döneminin öne çıkan örnekleri değildir; ancak döneminin beğenisini yansıtan bu tezhipler çalışmamızda öznel yargılardan uzak, bir bütün olarak ele alınmıştır.Abstract The tradition of decorating book pages in the Turkish and Islamic decorative arts is continued in a wide geographical area from the 8th-10th centuries to present uninterruptedly. The Library of Faculty of Languages, History and Geography at Ankara University is a leading example of the large number of libraries in Turkey which is one of the most important centers of this heritage. There are over 15 thousands of manuscripts in 11 collections in the Section of Manuscripts of the Library. The Catalogue of The Collections Üniversite A and B which containing 410 volumes of manuscripts was published in 2006 as the first of a series of Faculty Manuscripts Catalogues. Cataloging work continues on other collections. The illuminations of 84 manuscripts of the catalogue published Collections Üniversite A and B of Faculty Manuscripts which not subject to any study done on the book arts previously are the subject of this thesis. 1 of the 84 manuscripts is dated to between 11th-13th centuries, 3 to between 14th-15th centuries, 1 to 15th century, 5 to 16th century, 8 to between 16th-17th centuries, 7 to 17th century, 18 to 18th century, 19 to between 18th-19th centuries, 17 to 19th century. Dating problems of the 5 of the manuscripts are discussed in the Dating section. Manuscripts have illumination features of Seljuks, Ilkhanid and Mamluks till 15th century and Ottoman illumination features became to seen in 15th century. ?Classical Style ? Trend of İstanbul? is seen in the manuscripts of 16th and 17th centuries. Most of the manustcripts studied in this thesis are produced in 18th and 19th centuries. Effects of a new style which calling Turkish Baroque-Rococo becomes to appear while the tredition goes on with some changes in this period. Classical illumination with painted background and bordered decorations, technique of halkâri with diluted gold and also areas bordered with shape of horizontal rectangle and half circular forms which undetermined in the publications are seen in the manuscripts which shows known features, especially samples of 18th and 19th centuries. There are also samples with no painting in the background and worked with technique of ?çift tahrir? with gold, red or red-green colors with no borders or with freestyle technique. In these collections, every single manuscript studied was not the outstanding examples of the period of usage, despite that some of them were rare examples made with well craftsmanship; in any case, these illuminations, show the appreciation of the period, are considered as a whole, away from subjective judgments in our study.