Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2011
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: KLARA İBRAGİMOVA GÜL
Danışman: SEVİNÇ ARCAK
Özet:Bitkisel ekstraksiyon, yüksek biyokütleli bitkilerin kullanımı vasıtasıyla kirlenmiş topraktan ağır metallerin kaldırılması için etkili bir yöntem olarak ileri sürülmüştür.Bu çalışma; artan konsantrasyonlarda (0, 4, 8 mmol kg-1) uygulanan EDTA ve DTPA'nın , kurşun (Pb) ve çinko (Zn) ile kirlenmiş toprakta yetiştirilen Mısır (Zea mays ) ve Ayçiçeği (Helianthus annuus) bitkilerinin bitkisel ekstraksiyonu üzerine etkisini, bitkisel ekstraksiyon yöntemi ile topraktan Pb ve Zn' yu toprak üstü aksamlarında ne kadar biriktirdiğini ve kirlenmiş toprağın bu metallerden ne kadar temizlendiğini belirlemek amacıyla yapılmıştır.Denemede kullanılan toprak materyali KAYSERİ / YAHYALI'daki karbonat tipi Pb-Zn maden ocaklarına yakın tarım arazisinden alınmıştır. Mısır (Z. mays) ve ayçiçeği (H.annuus) bitkileri kontrollü sera koşullarında 10 hafta yetiştirilmiş ve hasattan 2 hafta önce EDTA ve DTPA uygulamaları yapılmıştır. Deneme sonunda araştırmada kullanılan toprağın ve bitkilerin Pb ve Zn kapsamını belirlemek amacıyla toprağın toplam ve ekstrakte edilebilir ve bitkideki Pb, Zn konsantrasyonları belirlenmiştir. Toplam Pb ve Zn içeriği 448.64 mg kg-1 ve 472.94 mg kg-1 olan toprağa artan dozlarda EDTA ve DTPA uygulanması sonucu, toprakta yetiştirilen mısır (Z.mays) ve ayçiçeği (H.annuus) bitkilerinin gövdelerinde Pb ve Zn konsantrasyonları artış göstermiştir. Bitkilerde Pb ve Zn birikimindeki artış, toprağa EDTA ve DTPA ilave edilmesi ile toprak çözeltisinde Pb ve Zn konsantrasyonunun artmasındandır. Mısır (Z.mays) ve ayçiçeği (H.annuus) bitkilerinin yüksek Pb ve Zn konsantrasyonundan etkilenmediği saptanmıştır. Bitkilerin topraktan Pb ve Zn'u bünyelerine alarak biriktirmesinde ve topraktaki alınabilir Pb ve Zn miktarına, toprak pH' sının ve EDTA, DTPA' nın önemli etkilerinin olduğu bulunmuştur.Abstract Chemically enhanced phytoextraction has been proposed as an effective approach to removing heavy metals from contaminated soil through the use of high biomass plants. This research is to test the effect of the applications of EDTA and DTPA (0, 4, 8 mmol kg-1) on the phytoextraction of maize (Zea mays ) and sunflower (Helianthus annuus) grown in Pb and Zn contaminated soil. Experiment soil was provided by around from the Pb-Zn carbonate mines which is located near KAYSERİ/YAHYALI. Plants were grown controlled greenhouse conditions during 10 weeks. EDTA (ethylenediaminetetraacetic acid) and DTPA (diethylenetriaminepentaacetic acid ) were applied to contaminated soil 2 week before harvest. For the purpose of determining the contents of lead and zinc of sample soil and plants, total soil and extractable and plant Pb-Zn concentrations have been defined.The results of EDTA and DTPA applications to a soil include total soil Pb 448.64 mg kg-1 and Zn 472.94 mg kg-1 showed that shoots Pb-Zn concentrations of maize and sunflower increased. The surge of Pb-Zn accumulation in these plants was associated with the surge of Pb-Zn level in the soil solution due to the addition of chelates to the soil. It was observed that maize and sunflower was not affected by Pb-Zn concentration of high level. Soi pH, EDTA and DTPA were found to have influence on the potential capacity of plants to absorb soil Pb-Zn and soil extractable Pb-Zn.